Geguritan Pamurwaning Pura Samuan Tiga



Geguritan 
Pamurwaning Pura Samuan Tiga

olih : I Wayan Sukeman

PUPUH  SINOM

1.     Ksamakna Hulun wimuda

Om Ksamam Swamam swamam mahadéwa sarwa prani hitangkarah, mamuca sarwa papébyah palaya swa sadasiwa.
Inggih Ratu Ida Dané pamiarsa sareng sami sané kusumayang tityang, Pinih ajeng tityang ngelungsur geng pangampura riantuk ketambetan tityang

Ngugah babad anggén gurit

Duaning purun wiakti tityang ngatur uningang carita sané munggah ring sajeroning babad anggéang tityang bantang ayah-ayahan marupa gaguritan


Mogi tan kaupadrawa

Dumadak tityang nénten kasisipang sangkaning indiké punika, taler dumogi tityang nénten keni tulah carik pamidi

Minab singsal salah indik

Menawita ring sajeroning tityang  ngatur uningang carita puniki katah sané iwang,  utawi gaguritan tityang nénten manut ring uger-uger, taler basa basitan tityang nenten manut ring sor singgihing basa, duaning sapunika tityang banget ngelungsur pangampura



Apan ndatan tuhu uning

Duaning kadi sikian tityang tambeté kalintang pongahé ngelangkung, mewastu durung pastika tityang tatas uning

Ring kejaténnyané dangu

Ring indik sapunapi kasayewaktiannyané kawéntenan pemargin caritané sané rihin duk Bali kunané

Kémawon medasar pangkah

Sakewanten Kadi tan lingu ring katunan awak, midep kadi manduka anentasing jaladi, yan idargamayang kawéntenan déwék titiang tan bina kadi ipun I katak sané memanah jaga ngelintangin segara, pangkah raris sikian tityang murunang sikian.

Dasar ayah manah bakti

Wantah medasar antuk manah susrusa mangda sida ngaturang ayah, nyihnayang manah subakti majeng ring Ida Sasuhunan sané malingga linggih iriki ring Pura Samuan Tiga

Mapi niru,  Pemargin ida sang pradnyan

Awanan raris kadi purun wiakti tityang, mapi-mapi tityang nilad, niru pemargin Ida sang meraga pradnyan sané sampun pascat ring sajeroning kekawian, geguritan mwang basa basita.

2.     Sapemadeg Naranatha

Inggih Ratu pamiarsa sareng sami, lanturang tityang sané mangkin ring bantang caritané, ya ta kocap, sedaweg  penyenengan Ida Sang Prabu iriki ring jagat Bali.

Lawan sira pramiswari

Sané kesarengin olih Paramiswarin Idané

Ngaran prabu Udayana,

Ida Sang jumeneng agung rikala punika mapeséngan Ida Sang Prabu Darma Udayana Warmadéwa

Guna Priya Darma Patni

Sané kairing olih pramiswarin Idané sané mawit saking jawi wétan pecak kaputri olih ida sang prabu  Makuta Wangsa Wardhana sané mapeséngan Sri Guna Priya Dharma Patni

Maka catréng jagat bali

Ida sareng kalih sané dados pamucuking jagat bali pinaka tedung jagat, sané ngwasa wasitwa jagat bali rikala punika

Maring bali kala iku

Raris munggwing kawéntenan jagat bali kunané ring sapenyenengan ida sang prabu Dharma Udayana Warmadewa,


Hana sékta sanga kwéhnya

Wiakti katah wénten sékta-sékta yan wilangin wénten a sia katahnyané minakadi saking siwa, budha sapunika taler sékta sané mawit  saking bali aga,

Sami muja déwa déwi

Ring pemarginnyané, sami Sékta-séktané punika pada nyungsung, nyembah  para Déwa Déwi sané pinaka ista Dêwatannyanê soang-soang, nganggéang niyasa utawi simbul-simbul

Pada kukuh,  Maring ista Déwatannya

Sané banget raris ngawetuang pikobet, duaning maka sami séktané punika ( nénten wénten toléransi ) pada kukuh ring Ista Déwatan-nyané soang-soang nénten kayun pacang ngangkenin ista Déwata sékta sané tiosan


PUPUH GINADA

3.     Pasupata, Bhairawa,

Yaning carca munggwing séktané sané asia akéhnyané rikala punika inggih punika : Sékta Pasupata, Sékta Bhairawa

Bodha, Brahma, Sora, Resi

Selanturnyané sékta Bodha, Sékta Brahma, Sékta Sora taler sékta Resi

Siwa Sidanta Waisnawa,

Punika taler sékta Siwa Sidanta, lan Waisnawa

Ganapatya kaping ungkur

Kaping untatnyané wénten sané mewasta sékta Ganapatya

Nanging né pinih kaloktah

Sakémawon sékta sané pinih kalumrah kala punika menawi sangkaning pinih katah penganutnyané

Pinih inggil,  Siwa Sidanta kaucap

Taler sané pinaka sékta sané pinih inggil boya tios wantah sékta Siwa Sidanta

4.     Ya matangian haro hara

Sangkaning pabinan lan kakukuhan soang-soang punika sané maka awinan jagat bali kala punika mawetu biyur aro ara

Désa-désane ring Bali

Setate wénten pajugjag, byuta, parebat ring désa-désané sané wénten ring bali

Apan sami sékta sanga

Napi mawinan kadi sapunika, duaning maka sami séktané sané katahnyané asia punika

Pada pada ya manyengguh

Sampun pada uleng pada kukuh ring pangegannyané soang-soang tur raris pada nyengguhang

Déwannya pinih utama

Wantah déwata, déwa déwi sané pinaka ista déwatannyané kêmawon sanê kebawos pinih mautama sané patut kabaktinin tur kainggilang

Pinih sakti,   Sané tiosan kandapan

Taler wantah ista déwatannyané soang-soang sané kabawos pinih mawisésa kandugi raris mawosang ista déwata sékta sané tiosan punika kandapan

PUPUH PANGKUR

5.     Prabu Dharma Udayana,

Lanturang titiang malih caritané, kebawosang kawéntenan Ida sang Prabu Sri Dharma Udayana Warmadéwa

muang ratu,  Guna priya darma patni

Sapunika taler rabin idané, Sané mapeséngan Sri Guna Priya Darma Patni

Weruh ring indik puniku

Ida sampun pawikan ring kawéntenan jagat baliné aro-ara, sané kaawinang olih parebat para sékta-sektané,

Apan ajrih jagat rusak

Duaning rumasa ajrih ring pikayunan Idané jaga mangguh kabiaparan jagat baliné yaning setata marebat sareng semeton,

Awinannya,  mikamkam pacang marembug

punika mawinan ida sang kalih pinaka catreng jagat bali midabdabin pacang ngawéntenang peparuman,

Ngrawuhang para pandita

Kekawitin saking nuur, ngerawuhang para wiku, pandita muang para mpu

Saking Bali muang Jawi

Sané mawit saking jagat bali, sapunika taler sane mawit saking jawi wétan

6.     Tucapa ring jawa wétan,

Kaceritayang sané mangkin irika ring jagat jawi wétan,

hana ta Mpu,  Masemeton limang diri

wénten ida sang meraga Mpu sané luwih mautama, sané masemeton sareng lelima.

Panca Pandita kawuwus

Duaning sareng lima kawéntenan Ida punika mawinan Ida kebawosang Panca Pandita

Kebawos Mpu Panca Tirta,

Sané tiosan, Wénten taler sané mawosang ida Mpu Panca tirta

Dahat pradnyan

Yan bawosang ring kawikanan, Ida sampun pascat ring sarwa sastrané mautama maka sami

Ida katuur mangda rawuh

Ida gumanti sané kaolem, katuur mangdané lédang ugi Ida nedunin jagat Bali

Mpu Seméru, Gana, Kuturan,

Mawinan raris Ida nedunin jagat Baliné ;
kadi ida Mpu Seméru Ida meparahyangan ring Besakih,
Ida Mpu Gana meparahyangan ring Gélgél,
Mpu Kuturan meparhyangan ring Silayukti Padangbai

Gnijaya, Bharadah malih

Punika taler Ida Mpu Gnijaya meparhyangan ring Lempuyang utawi Bukit Bisbis, sané kaping lima Ida Mpu Beradah, sakéwanten Ida nénten nyarengin lunga ke Bali, jenek Ida ring Lemah Tulis.

PUPUH DURMA

7.     Mpu  Kuturan,  Kadegang maka manggala

Mangkin raris kacaritayang kawéntenan ida Mpu kuturan, sané kaanggehang pinaka Sénapati, tur kadegang pinaka manggala

Mawosin séktané sami

Ida Mpu Kuturan sané pinaka pamucuk rikalaning ngawéntenang peparuman mawosin para séktané maka sami

Pinaka pakira-kiran - I jero mekabéhan

Munggwing linggih Ida Mpu Kuturan kala punika kaadegang pinaka manggalaning pakira kiran I jro makabéhan, pinaka manggala para panditané maka sami sané patut ngamedalang bantang pikayunan

Ring Pura penataran Puri

Peparuman para séktené kasarengin olih para pandita jawi wétan muang Bali punika, kawéntenang ring Pura Penataran Puriné

Ngamedalang,   Pakeraman mwang tri murti

Sangkaning kawikanan lan kewicaksanan Ida Mpu Kuturan lan para panditané tiosan, wit punika raris wénten sane kebawos desa pakraman sapunika taler kamedalang Konsép Tri Murti

8.     Ring Pakraman,  Kewangun kahyangan tiga

Sane kebawos konsép Tri murti punika, mangdané ring soang-soang Désa Pakraman ngewangun Pura Kahyangan Tiga, punika pinaka syarat wéntené Désa Pakraman

Désa, Puseh, Dalem mkadi

Sané kebawos Kahyangan Tiga inggih punika, Pura Balé Agung, Pura Puseh mwah Pura Dalem



Brahma, Wisnu lan Iswara

Kahyangan Tiga nénten lémpas ring sané kebawos Tri Murti, ring Pura Balé Agung pinaka stanan Ida Bhatara Brahma, ring Pura Puseh stanan Ida Bhatara Wisnu, lan ring Pura Dalem Pinaka stanan ida Bhatara Siwa

Tur ngawé sanggar kamulan

Tios ring punika taler para kramané mangda ngaryanin sanggah kamulan.

Ring keluarga me rong tri

Sanggah kamulan punika ketangiang ring soang-soang kulawarga turin mangda ma rong tatiga

Lan tuntunan,  Ngemargiang darma agami

Rikala punika taler kawedarang indik tata susila meagama indik tuntunan ngemargiang Dharma Negara lan Dharma Agama

PUPUH GINANTI

9.     Prasama wus pada ingkup

Risampuné katah sampun kamedalang indik pasikian pikayuné lan tuntunan-tuntunan ngemargiang Darma Agama, mewastu maka sami sampun sida ngingkupin

Panguluning agama sami

Pamekas ring para pamucuk séktané miwah pengulun agamané maka sami

Siwa, Budha, Bali Aga

Inggih punika saking Siwa, Budha taler saking sékta-sekta Bali Agané

Tinut ring konsép tri murti

Maka sami sampun cumpu ring konsép sané kamedalang olih Mpu Kuturan inggih punika kebawos konsép Tri Murti

Pinaka srana panunggal

Punika keanggéang pinaka serana pasikian pikayun lan patunggalan srada muang bakti

Mangda jagat sida trepti

Tatujoné boya tios mangda sida jagat Bali pamekas ipun wusan byuta wusan aro ara, tur sida trepti tata tentrem kerta raharja.

10.   Awanan genahé parum

Punika mawinan, keanggéang pinaka pangéling éling, Pura Penataran puriné sané keanggéang genah ngawéntenang peparuman punika

inaranan kantos mangkin

ngawit punika kantos mangkin raris kewastanin sekadi sané munggah ring Lontar Kutara Kanda Déwa Purana Bangsul.

Pura Samuan Tiga

Boya tios wantah Pura Samuan Tiga, riantukan kala punika peparumané kamiletin olih saking tigang kelompok Siwa, Budha, Bali aga, taler sida ngamedalang paiguman medasar  konsép Tri Murti sané ngamedalang Kahyangan Tiga Pura Bale Agung Pura Puseh Pura Dalem.

Samangkana daging gurit

Inggih Ratu Ida Dané para pamiarsa sareng sami, kadi asapunika sida aturang tityang carita puniki

Iti carita samapta

Wantah rawuh iriki cutetang tityang caritané riantukan kebanda antuk galah

Mangké hulun minta pamit

Sané mangkin tityang ngelungsur mepamit, malih pisan kirang langkung ayah-ayahan tityang utawi wénten sané iwang tityang saking Sekeha Santhi lan Geguntangan Dang Ding Dong nunas agung pangampura ring ratu sasuhunan pamekas, taler ring ratu ida dané pamiarsa sami.

Om Santhi, Santhi, Santhi Om

Kaketus saking sejarah Pura Samuan Tiga
Kaangeang geguritan lan kategesin
Olih : Wayan Sukeman / YD9DIW
Sekeha Santhi Lan Geguntangan Dang Ding Dong
Share:

SEKHA SANTHI DANG DING DONG

SEKHA SANTHI DANG DING DONG
Silahkan klik gambar
OM SWASTYASTU - SELAMAT DATANG DI ARYAWANGSABLOG - SEMOGA BERMANFAAT

daftar isi

Total Tayangan

Powered By Blogger

Categories 2