GEGURITAN SUCITA I ( XII. PUPUH DURMA )

( IDA KETUT JLANTIK )

XII.  PUPUH DURMA

1.    Sang Subudi
kenyem tur masawur getar,
duh kaki sang yaksa sakti,
sangkan cucuné teka,
mai nyadya maingetang,
ban kaki nyakitin gumi,
nah dumadak,
kaki nyidayang nyalinin.

Share:

GEGURITAN SUCITA I ( XI. PUPUH PANGKUR )

( IDA KETUT JLANTIK )

XI. PUPUH PANGKUR

1.    Sang kalih mapamit budal,
sada asru,
ajahan adoh digelis
marga alit kilak-kiluk,
lemuh luwir inggekan madya,
sané lengkyang,
kagét tukad ya kapangguh,
gelis sampun kalintangan,
sampun rawuh maring pinggir.

Share:

GEGURITAN SUCITA I ( X. PUPUH GINADA )

( IDA KETUT JLANTIK )

X.  PUPUH GINADA

1.    Kagét sampun abang wétan,
ngandika Ida Sang Resi,
amonto malu pragatang,
buwin pidan jalan sambung,
bapa merasa kirangan,
ngajak cening,
mabawos magagonjakan.

Share:

GEGURITAN SUCITA I ( IX. PUPUH SINOM )

( IDA KETUT JLANTIK )

IX.       PUPUH SINOM

1.    Kawikanan mamunahang,
pangering tambeté sami,
sakancan laraning jagat,
yadin mala ngébek gumi,
kawikanan nglebur sami,
wiréh wikané puniku,
panglukatan pabresihan,
miwah pangentasé jati,
iku tuhu,
sariran Sang Hyang wisésa.

Share:

GEGURITAN SUCITA I ( VIII. PUPUH GINANTI )

( IDA KETUT JLANTIK )

VIII.       PUPUH GINANTI

1.    Mirib suba liyu tahu,
Kadi né mungguh ring aji,
jatin sangsara punika,
wetu saking tingkah pelih,
pelih saking ketambetan,
tambet dadi dasar sedih.

Share:

GEGURITAN SUCITA I ( VII. PUPUH SINOM )

( IDA KETUT JLANTIK )

VII.       PUPUH SINOM

1.    Wusan mapaica canang,
meneng ajahan jeg sepi,
tumuli Ida sang tapa,
mangandika banban haris,
duh déwa sang bagus kalih,
ada ké sadyan ibagus,
suba ké itunjung enyak,
pamula di tlagan cening,
mangdén anut,
ngawé sukan manah bapa.

Share:

GEGURITAN SUCITA I ( VI. PUPUH GINADA )

( IDA KETUT JLANTIK )

VI.       PUPUH GINADA

1.    Beli bagus Sang Sucita,
tityang I Sugata tangkil,
ngaturin beli ngajengang,
wiréh sampun wengi langkung,
bawosé ngiring sapihang,
mangda polih,
nyangih taji mangawitang.
Share:

GEGURITAN SUCITA I ( V. PUPUH SINOM )

( IDA KETUT JLANTIK )

V.       PUPUH SINOM

1.    Ndaweg tityang mapinunas,
ngalemesin beli mangkin,
laba utama saratang,
masawitrané sungkemin,
yan tityang ngiring marabi,
runtiké pacang mapatung,
wiréh angkarané medal,
paturu saling angkenin,
selir palsu,
réh ngangkenin twara gelah.

Share:

GEGURITAN SUCITA I ( IV. PUPUH DANGDANG )

( IDA KETUT JLANTIK )

IV.       PUPUH DANGDANG

1.    Aduh ratu mas mirah sang luwir ratih,
nyundar galang,
etis kadi amreta, panglukatan taruna sedih,
boya saking tityang nyumbung,
ban tembé tityang manggih,
jegég sekadi imirah,
pantes dadi pasar caksu,
jantos wénten kasangsayang,
manah tityang,
selang ring déwek mangipi,
yan bangun méh mirah ical.

Share:

GEGURITAN SUCITA I ( III. PUPUH DURMA )

( IDA KETUT JLANTIK )

III.       PUPUH  DURMA

1.    Sang Subudi sampun mastika rihinan,
nuli nyawis mangrenain,
adi Sang Sucita,
ndikapan beli manggayang,
né mula kaati-ati,
bahan sawitra,
kendel yan kidihin kanti.

Share:

GEGURITAN SUCITA I ( II. PUPUH PANGKUR )

( IDA KETUT JLANTIK )

II.       PUPUH PANGKUR

1.    Sada lami Sang Sucita,
bawu éling, matuptup mangéka sedih,
srupatané deres metu,
twara kena inampetan,
dadi medal, bawosé mangajap suwung,
duh nguda iratu lagas,
mangutang tityang iriki.

Share:

GEGURITAN - I SILADERI ( III. PUPUH GINADA )

III.  PUPUH GINADA


1.    I Mudita maningehang
Manahnya suka tan sipi
Baané mangelah misan
Kenyem tur mamunyi alus
Inggih kadi bawos bapa
Titiang ngiring
Pacang manelokin iwa

Share:

KAKAWIN RAMAYANA - SARGAH II

KAKAWIN RAMAYANA

02. DWITlYAS SARGGAH

BASANTATILAKA

        1.      Kawit šaratsamaya kāla nirār para ngkā,
nton tang pradéša ri hawanira kapwa rāmya,
kwéh lwah magöng katĕmu dénira tirtha dibya,
udyāna lén talaga nirjhara kapwa mahĕning.

Nĕmonin sasih katiga ring kapat diwasané Ida lunga marika,
cingak Ida punika pajahjahané salantang pamargin Idané ngulangunin,
katah tukad agĕng-agĕng panggihin Ida talĕr gênah matirta yatra sané uttama,
taman maka miwah talaga cĕburan toya maka sami dahat hĕning.

        2.      Tuñjung putih pwa ya ta tuñjung abang sĕdĕng rūm,
kumbang nya ghūrnita mašabda humung sadarpa,
lén mandamāruta mirir ya sugandha māmbö,
sang Rāma Laksmana rikang ksana tusta dénya.

Tunjung putih miwah tunjung barak sami mĕngpĕng miyik,
tambulilingannyané pagriyĕng mabyayuhan maswara binal,
tiyos malih anginé banban ngasisir ipun mahambu dahat miyik,
Ida Sang Rama miwah sang Laksmana lédang antuk sapunika.

         3.      Kĕmbang turut sisi rikang pādamārgga lumrā,
sang Rāmabhadra manĕhĕr mangalap ta kĕmbang,
mādyus sirācamana kapwa mašoca ring lwah,
ngkané silātala jĕnĕk ta sirān parāryan.

Sĕkaré ring tĕpin lisikané makacakan,
Ida Sang Ramadéwa ngraris ngalap sĕkar,
masiram ida makakurah sinarĕngan masucian ring tukadé,
irika ring batuné lémpéh lédang Ida mararian.


        4.      Utphulla tang kumuda kapwa mĕkar padābang,
ryak-ryak nikang talaga yéka duméh ya cāla.
byak tan katon kadi dilah ning apuy ya molah,
kumbang bhramanta i ruhurnya akĕn kukusnya.

Kĕmbang punika tunjungé sami mawarni barak,
ombakan toyan tĕlagané punika ngawinang ipun maogahan,
jantên ipun mĕkantĕn kadi ĕndihan gĕniné élag élog,
i tambulilingan sané maidĕran duur ipun waluya andus ipun.

        5.      Rāmyang alas kadi mahā mangilo tumungkul,
cāyā nya yāningĕt-ingĕt ya mawās rikang lwah,
médi dĕlĕg agul-agul agĕlis ya molah,
cāyālilang malimunan makusut ya dénya.

Kabĕcikan wit taruné sĕkadi gumana nguntul mamĕka,
lawat ipuné yaning tlĕktĕk-tlĕktĕkang jantĕn mĕkantĕn ring tukadé,
jahil I dĕlĕg nglangi tan papakéring digĕlis ipun matinggal,
lawaté sané  tĕrang punika bucĕk maadukan olih ipun.

        6.      Tatkāla sampun umĕtu pwa bhatāra Suryya,
ruksĕkanang kumuda šūnya hilang hayunya,
sakwéh nikang kayu kadi pwa tumūt makingking,
moning manuk mawurahan kaharan tangisnya.

Ring sampun ĕndag Ida Sang Hyang Surya,
layu punika i tunjung tanpa téja ical kaasrian ipun,
sakatah ipun i taru kadi sarĕng sĕdih kingking,
suaran ipun i paksi mabyayuhan waluya tangis ipun.

        7.      Mwang lwir nikang kayu kadi pwa mahā padĕlwan,
lawan tikang talaga kapwa saharsa kalih,
kĕmbang nya kapwa maputih kaharan matanya,
kumbang umandĕl ahirĕng ya ta tarakanya.

Malih tangkĕp ipun i punyan kayu waluya saling pandrĕng wyakti,
marĕp ring ipun I talaga pada arsa makakalih,
bungan ipun sané makasami mawarni putih waluya matan ipun,
tambulilingané matinggah mawarni sĕlĕm, punika waluya anak-anakan matanipun.

        8.      Tuñjung prakampita tinūbning angin ya molah,
tulyānulak kadi mahā ri lakinya mélik,
kumbang maréng kumuda ngūni duméh ya méwa,
irsya swabhāwa nikanang wini ghāra kāsih.

I sĕkar tunjung mahoyodan tĕmpuh angin ayad oyod,
waluya nulak sĕkadi gĕdĕg pisan ring muanin ipun,
I tambulilingan sané ngĕmaranin tunjungé siyosan i wahu sané ngawinang ipun gĕdĕg,
cĕnidra sapunika parisolah anaké sané sayang ring mwanin ipun.

         9.      Ngkānéng alas bhramara matta mašabda mandra,
nidrang kidang kinidungan juga panghidĕpnya,
candala yékana manahnya luput pwa dénya,
apan pijĕr ya rumĕngö kala hangsa moni.

Irika ring alasé tambulilingané binal maswara ngriĕng banban,
pulĕs ikidang kadi cangkrimang manut pamarnan ipun,
candala sapunika manah ipun ical antuka,
dwaning kadalon ipun miragiang swaran ipun i angsa sané alus.

         10.   Ahĕning maho talaga dibya makin ya sašri,
kātéjanan sakĕna dé ni sĕnö hyang Arkka,
sindurawarnna kadi laka mabāng prabhanya,
lwir nyan katon kadi ta téja têñuh dadi wway.

Hĕning brĕsih talagané lĕwih sayan asri,
katibénan téjan Ida Sang Hyang Surya,
warnan  ipun masawang barak kadi laka barak sunaran ipun,
Pidabdab pakantĕnanyané waluya téja campuh ring toyané.

          11.  Nāhan tinonira rikang wana désa rāmya,
n ton tang gagā saphala dibya parinya wrĕddhi,
kapwākiris wau huwus winatun ya rāmya,
sang Rāma Laksmana saharša tumon ya sašri.

Sapunika sané cingak Ida irika ring pradésa alasé sané ngulangunin,
nyingak i padi gaga maduluran woh ipuné mapikolih jĕlih bĕcik saha pantun ipuné mokoh,
sami kĕdas wawu wusan kajukutin ipun ngulangunin,
Sang Rama miwah Sang Laksmana dahat lédang nyingakin ipun sané ngulangunin.

          12.  Wanwé gunung-gunung alĕmbu gawénya mahwan,
yékā hawanira tinonira tang palĕmbwan,
gopāla yékana mamöh rikanang prabhāta,
mawwat minyak susu gawénya maré ryy Ayodhya.

Wong désané ring pagunungan miara lĕmbu gĕginan ipun ngangon,
punika sané marginin Ida cingak Ida gĕnahé ngangon,
i pĕngangon mĕspĕs susun lĕmbu pasĕmĕngan pisan,
makta minyak miwah susu gaginan ipun lunga ka Ayodhya pura.
  
          13.  Gopānggana anakĕbi sang makĕmit palĕmbwan,
rārā gunung dugā-dugā sipi maryadanya,
yar ton sirāng humaliwat madulū rwa sānak,
wišwāsa yan wahu mulat sapi wéh wulatnya.

Daha-daha pangangoné sane jĕgég-jĕgég ngĕmit pangangonané,
daha-daha gunungé polos-polos néntĕn akéh raras ipun,
rikala ipun ngatonang Ida nglintang marérod sarĕng kalih pasamĕtonan,
buduh kasmaran ipun tatkala Ida nyingak sampi raris ipun nyĕlĕdét.

          14.  Gambira šabda nikanang mamutĕr ya mandra,
yāngkĕn padahya nikanang manginum magosti,
sakwéh nikang wwang amutĕr mangigĕl jugānton,
bāhunya kalih asilih-silihan ya molah.

Swaran pangadukan susuné nudut kahyun,
waluya gagambĕlan sang mahinum-inuman sinambi mararawosan,
sakatah sang ngadukang makantĕn sêkadi ngigĕl,
lĕngĕn ipun sané kĕkalih sĕlagĕnti molah.

          15.  Darppāng kidang ya makidang-kidangan ya mādrĕs,
wétnyan šarat samaya kāla duméh ya darppa,
ngkāné tĕgal-tĕgal lawan mamangan-mangan ya,
sang Rāma Laksmana alah magirang tumon ya.

Binal ipun i kidang kĕcas-kĕcos gangsar pisan,
riantukan masan ngahasin sané ngawinang ipun binal,
irika ring patĕgalané jimbar ipun ngulati tatĕdayan,
Ida Sang Rama miwah Sang Laksmana dahat lédang ngaksi ipun.

           16.  Šuddhāputih pwa ya ta mégha magöng akandĕl,
imbang nikang gunung i sor kahanannya lumra,
déning angin makin agöng ya makin ya māwān,
lwir nyān katon kadi gunung Himawān apūrwa.

Brĕsih putih punika gulĕmé sané agĕng tĕbĕ,
ring bangkiang gunungé ring sor gĕnah ipun nyurambyah,
riantukan anginé sayan ngagĕngang wyakti sayan ipun nĕgĕhang,
sasawangan ipun yéning cingak waluya gunung himawan ngagawokin.

           17.  Lén singha munggu rikanang giripāršwa moni,
šabdanya ring gagana mapratišabda mādrĕs,
sakrodha mangdĕmaka lingnya mulat tumĕngha,
āh singha mūda winalingnya musuhnya moni.

Tiyos punika I singa magĕnah ring lambung gunungé masuara,
suaran ipun ring ambarané matangguran santĕr pisan
bangĕt brangti manah ipun mamanah nyagrĕp raris miwasan nuléngék,
uduh singa bĕlog pitahĕnang ipun mĕsĕh ipuné sané masuara.

           18.  Ring pāršwa lén talaga rāmya tinonira nkā,
tunjung putih juga sêkarnya tatan hanābāng,
tātan katon hana ta hangsa putih mangumbang,
šabdanya mātra karêngö mrêdu komalālwan.

Ring lambung gunungé tiyosan wéntĕn talaga ngulangunin cingak Ida irika,
tunjung putih kéwantĕn sĕkar ipun  néntĕn pisan wéntĕn sané mawarni barak,
néntĕn pisan makantĕn wéntĕn angsa putih nyĕdĕk nglangi,
suaran ipun sawat kapirĕng alus banban.

           19.  Sakwéh nikang talaga tan hana tan patuñjung,
tuñjungnya tan hana kurang pada mési kumbang,
kumbangnya kapwa muni tan hana tan pašabda,
šabdanya karnnasuka tan hana tan manojña.

Sakatah talagané tan wéntĕn sané tanpa tunjung,
tunjung ipun tan wéntĕn tuna maka sami madaging tambulilingan,
tambulilingan ipun sami ngriĕng tan wéntĕn sané tan masuara,
suaran ipun ngalédangin karna tan wéntĕn sané tan ngahyun-hyunin.

          20.  Tatkāla yar tĕka rikang patapan mahārsi,
sakwéh nirang wiku tapaswi kabéh manungsung,
airšānti puspa phalamula sugandha dhūpa,
lén wwah sĕrĕh wway ininum panamuy mahārsi.

Rikanjĕkan Ida rawuh ring pasraman Ida Sang Rĕsi Agung,
sakatah Ida Sang maraga wiku tapa maka mamĕndak,
tirta, sĕkar, woh-wohan, umbi-umbian, wawangian, dupa,
miwah jambé maduluran dah toya sané katayub punika pasuguh Ida Rĕsi Agung.
   
           21.  Sampun siromangan ikang panamuy sutrĕpti,
mamöng-mamöng sira rikang patapan mahārsi,
wiswāsa sang tapa kabéh pada gorawāngling,
ménak ta ungwanira ring patapan wisāta.

Sasampun Ida ngrayunang pisuguh sané dahat ngalédangin,
raris masasanjan Ida ring pasraman Ida Rĕsi Agung,
kadudut kahyun Ida Sang Tapa maka sami samian rĕko pranamya nyapatin,
bĕcik punika linggih Ida ring pasraman dĕgdĕg pisan.

           22.  Masih ta sang rĕsi mawéh ta sirāstra diwya,
sang Rāma Laksmana parĕng winarah mangajya,
widyātidurjaya jayā wijayā jayanti,
yékin pawéh ri sira dibya amoghašakti.  

Swéca Ida Sang Rĕsi raris micayang sanjata utama,
Sang Rama miwah Sang Laksmana sarĕng-sarĕng kaurukang jaga mlajahin,
pangawĕruhé sané dahat mawisésa molihingamolih sané satata molih,
puniki  pawéwéh Sang Rĕsi ring Ida Sang Rama kawisésan uttama sané néntĕn sidda kakasorang.

           23.  Sampun tikang aji kabéh tama dénirāwās,
mamöng-amöng sira rikang wanadéša rāmya,
n-ton rāksasï tĕka mamātyana donya tan lén,
wadwanirang prabhu Dašāsya si Tātakākyā.

Sasampuné pangawĕruhé punika sami kaincĕp olih Ida sumĕkĕn,
masasanjan Ida ring wawidangan alasé sané ngulangunin,
kacingak wéntĕn raksasi rawuh jaga mamadĕm-madĕm tatujon ipun tan wéntĕn liyan,
panjak Ida Sang Prabu Dasamuka Sang Tataka wastan ipun.

           24.  Sang Rāma yatna inayatnira tang sudhanwa,
gandéwa dibya tumihang warayang malandĕp,
tĕnggĕknya yénarah-arahnira tan papingrwan,
mūrccān tiba magulingan ta si Tatakākyā.

Yatna Ida nabdabang gandéwané sané lĕwih,
gandéwa sané lĕwih punika maduluran panah lanying,
bawong ipun kapatitis Ida tan wéntĕn mingkalihin,
kalĕngĕr bah mapulisahan punika Sang Tataka.

           25.  Sampun pĕjah pwa ya saharsa ta sang mahārsi,
tātan hanang bhaya rikang patapan samrĕddhi,
māring manuk muni mĕné matakut ya kasrang,
déning mahāmuni raray muni yāmicāra.

Sasampuné ipun padĕm lédang pisan pakahyunan Ida sang Mahamuni,
néntĕn wéntĕn pakéwĕh ring pasraman landuh,
wusan I paksi masuara né mangkin ajĕrih ipun kaborosin,
olih alit-alit Ida Sang Rĕsi masuryak mabyayuhan.

           26.  Ngūnin hanékana si Tātaka tāpa moni,
mong mona munggu ri guhānya humis awaknya,
singhomĕhah ya malapākuru yar mahunghang,
anghing warak juga warĕg rumuruk rikang rwi.

Rihin sakantuné sang Tataka tan wéntĕn purun masuara,
i macan mamĕgĕng magĕnah ring guwan ipun ĕngkĕs déwék ipun,
i singa dĕkĕs-dĕkĕs bĕrag nahanang basang layah ngaong-ngaong,
wantah i warak kéwantĕn sané bĕtĕk muwuk duwi.

           27.  Sampun pĕjah pwa katakutnya si Tatakākyā,
mong mari mabrata warĕg ya kĕnas kidang kwéh,
singhātisābasa mahas ring alas madasyu,
mattāng liman ya pinanganya labuh bratanya.

Sampun padĕm sané katakutin ipun Sang Tataka,
i macan wusan ipun makĕnta bĕtĕk ipun antuk buron miwah kidang katah,
i singa kalangkung parikosa masusupan ring alasé ngrĕrĕh babaksan,
gajah galak sané sarap ipun wusan ipun makĕnta.

           28.  Sakwéhning osadhi anung tinanĕm mahārsi,
mārin nana saphala dibya parĕng ya mawwah,
poh ambawang wawang atöb ya kabéh umĕnduh,
lwirnyān katon kadi sumĕmbahakĕn phalanya.

Sakatah sarwa ĕntik-ĕntikan tambané katandur olih Ida Sang Rĕsi Agung,
wusan rusak pamupon ipun bĕcik sinarĕngan mawoh,
ipoh pakél digĕlis ngĕd ngĕmpél maka sami nyĕléd,
munggwing pakantĕnan ipun waluya jaga ngaturang woh ipun.

          29.  Tatkāla yan rahayu ri āsrama pūrnawrĕddhi,
sang Rāma Laksmana winūrsita dé maharsi,
dinyūs inarggha sira munggu rikang palangka,
mojar ta sang rĕsi tumon sira dibyajāti.

Ring sampuné rahayu pasramané landuh tan wéntĕn kirang ipun,
Ida Sang Rama Laksmana inastuti olih Ida sang Rĕsi Agung,
kasiramang raris katirtain magĕnah ring balé payadnyané,
ngandika raris Ida sang Rĕsi nyingak Ida panumadian lĕwih.

          30.  Hé Rāma Laksmana anaku nihan rĕngönta,
Nārāyanāngsa kita Wisnu awakta jāti,
sakwéh nikang bhuwana nguni dhinārananta,
rāksanta yajña mami dénta kamikyayajña.

Uduh, cĕning Sang Rama Laksmana pianak bapa durusang pirĕngang,
tos Narayana idéwa panrĕstian Wisnu anggan ceningé,
maka sami jagaté rihin sanggran cĕning,
durusang kĕmit yadnyan bapané sané mangkin bapa ngĕlarang yadnya.

          31.  Nā ling mahārsi sumahur tang sira pinūja,
sojar mahārsi kita tan hana sangšayanta,
āpan prabhāwa ni tapanta magöng alangghya,
yékān duméh kami jayā ri musuh mahārsi.

Sapunika pangandikan Ida Sang Mahamuni nuli nyawis sang kapuja,
singgih sang Mahamuni singgih iratu tan wéntĕn sané patut sumĕlangin malih,
santukan prabawan tapan iratu mabwat pisan néntĕn prasida kapurug,
punika ngawinang titiang jaga molih ring mĕsĕh singgih mahamuni.

          32.  Nā ling nirang nrĕpasutottama Rāmabhadra,
sāmbut tang āyudha laras lawan astra dibya,
mangkat sirānulilingi patapan prayatna,
sang Laksmanéka dulur nira kapwa sangkĕp.

sapunika bawos Ida Déwagung putra uttama sang Ramadéwa,
raris ngambil sanjata gandéwa miwah panah sané lĕwih,
mamargi Ida nglindĕrin pasramané yatna pisan,
sang Laksmana iringan Idané sami srĕgĕp.

          33.  Tatkāla sang rĕsi kabéh ta winéh mamūja,
tandwang musuh tĕka parĕng sumahab ya rodra,
ngkanéng langit kadi ta mégha sĕdĕng gumantung,
dangstrokarāla ya sihungnya kilat padanya.

Rikanjĕkan Ida sang Rĕsi maka sami katurin ngamargiang pamujan,
tan dumadé rawuh I satru sinarĕngan waluya gulĕm ngrĕsrĕsin,
irika ring ambarané waluya gulĕm sĕdĕk magantung,
calingé kabinawa sekadi tatit waluyan ipun.

          34.  Sang Laksmanékana wawang umulat tumĕngha,
wĕntang larasnira sudhira mangékapāda,
tatan salah r-arah-arah ya ring arddhacandra,
śirnāpasah mati kabéh nya taman paśésa.

Sang Laksmana duk punika digĕlis macingakan nungadah,
ngawĕntang laras Idané lĕwihing pagĕh masuku tunggal,
néntĕn lémpas Ida matitis ipun antuk panah ardhacandra,
pĕgat paglantĕs padĕm maka samian tanpa gantulan.

          35.  Tĕndasnya ghoratara Rāhu padanya rodra,
śabdanya bhisana rikang gaganān pangohan,
lawan awaknya mangawandha tibā gumĕntĕr,
sakwéh nirang tapa kabéh matakut tumon ya.

Tĕndas ipun nyĕjĕhin pisan kala rahu sasamén ipun kabinawa,
suarannyané ngrĕsrĕsin pisan ring ambarané ipun maduwuhan,
maka miwah awak ipun kadi lawéyan ulung ngrudug,
sakatah sang maraga tapa sami ajĕrih ngantĕnang ipun.

          36.  Mārica yékana tuhanya masö masĕnghit,
māyā yatéka pinasangnya masö tumandang,
sang Rāma tar wighani sūra sudhǐra mangsö,
mojar sirang nrĕpatiputra mahā mariksā.

Sang marica punika panuan ipun kroda ngarĕpang kabrahmantyan,
aji maya gĕlarang ipun matandang wirang ngarĕpang,
Ida sang Rama néntĕn makĕjĕhan purusa dahating pagĕh ngarĕpang,
ngandika idéwa agung putra gumana jaga manuréksa.

          37.  Mārica mūda apa donmu ring āsrama ngké,
kon māngsabaksana ri sang wiku tar pamāngsa,
yapwan ĕmās ya kaharĕpmu ri sang tapaswi,
tan drĕbya sang wiku ngaranya atǐtaduhka.

Marica bĕlog apa pisarat cainé ka pasramané ĕné,
yan cai mabudi mamaksa daging ring sang wiku,
Ida tan maduwé daging, yan padé ĕmas ané saratang cai ring Ida sang Wiku,
Ida tusing maduwé kasinahannya sang wiku kalintang lacur.

          38.  Ai Rāmabhadra atimūda dahat mapunggung,
tātan ĕmās pinaka don mami yan para ngké,
tar māngsa tan apa mahāngrabhasā juga ngké,
dharma swabhāwa mami rāksasa satru ning rāt.

Ih, Ramadéwa kaliwat bĕlog kaliwat punggung,
sing ja ĕmas ané saratang kahi kranané kahi tĕka mai,
sing ja daging sing ja apa gumana lakar nguwugin dini,
swadharman kahiné watĕk raksasa mula dadi musuh gumi.

          39.  Mighnéng ayajña umati wiku tan padosa,
nā dharma ning asura-rāksasajanma jāti,
mūrkātisāhasa mamañcana bañcanéng rāt,
krūra swabhāwa mami tan hana sādhu buddhi.

Mancanén sang mayadnya ngamatiang wiku ané tusing ngĕlah pĕlih,
kéto tuwah swadharman asura muwah raksasané nganutin panumadiannya,
momo kaliwat parikosa nyalanang pamĕncana di guminé,
galak solah kahiné tusing ngĕlah kĕnĕh sadu.

          40.  Nyang rāt kabéh ya rabhasāngkwa taman paśésa,
wéhĕnku tang bhuwana dadya alas ya śūnya,
apan swabhāwa mami rāksasa sāhaséng rāt,
nā lingnya śighra sumahur nrĕpaputra Rāma.

“Ené guminé makĕjang lakar bĕnyahang kahi apanga tusing magantulan,
kahi misadya guminé ĕnto apanga dadi alas ané suwung,
wiréh solah kahiné raksasa parikosa di guminé”,
sapunika pajar ipun gĕlis nyawis Ida Déwagung putra Rama.

          41.  Yan rāksasaprakrĕti dusta ya tūtanamwa,
jatingku śuddha karatun ya ta tūtanangkwa,
sakwéh nikāng adhama rāksasa satruning rāt,
tātan patanggwa sahananya ya patyanangkwa.

“Yan parilaksanan raksasané corah ĕnto lakar tuutang cahi,
yan bwat panumadian gĕlahé laksanan ratuné suci ĕnto lakar tuut gĕlah,
saliyun raksasané momo corah dadi musuh gumi,
tanpa samodana makĕjang ĕnto lakar matiang gĕlah”.

          42.  Mārica ko kalana mūda tāman panolih,
atyanta sāhasa rikéng patapan mahārsi,
ko tan pasāra trĕnatulya dukut mahumpang,
mérang aku glawana ko laku mūr saka ngké.

“Cahi marica raksasa bĕlog tusing pĕsan matolihan,
kaliwat cahi parikosa di pasraman Ida Sang Mahamuni,
cahi tuna sakti waluya padang muwah padang ĕtuh,
lĕk gĕlah lakar nandingin cahi mĕlahan makaad uli dini”.

          43.  Nā ling nirār adĕgakĕn ta laras nirāgöng,
bāyabya yékā pamanahnira bāyu madrĕs,
Mārica rāksasa kapuk juga tan pasāra,
kontal katūb ya tamatan papulih mulih ya.

Sapunika pangandikan Idané raris ngadĕgang langkap Idané sané agĕng,
bayawya punika anggén Ida manah marupa angin barĕt,
I raksasa marica waluya kapuk tan pawisésa,
kĕtĕs nglantĕs néntĕn polih ngwalĕsang raris ipun mulih.

          44.  Sāmpun katūb kapalupuy pwa ya déning astra,
Indrādi déwata saharsa manādhukāra,
ai Rāma hé Daśarathātmaja sādhu dibya,
nā ling nirānghudanakĕn sira puspawarsa.

sasampuné kĕtĕs kaludin ipun antuk sanjata,
Sang Hyang Indra ratun déwané dahat lédang raris mapangalĕm,
“ uduh cĕning Sang Rama okan Sang Dasaratha sadu lĕwih ”,
sapunika pangandikan Ida raris Ida ngruntuhang sabĕh sĕkar.

          45.  Ménak manah nira mahāmuni yan payajña,
nirwighna tan hana kurang rikanang pamūjā,
lawan ta yajña nira nirmala nirwikāra,
sāmpun mahoma umuwah ta mahārsi mojar.

Lédang kahyun Ida Sang Mahamuni rikala ngĕlarang yadnya,
tan wéntĕn panyangkala tan wéntĕn kirang rikala Ida ngamargiang pamujan,
maka miwah punika yadnyan Ida nirmala tan kahanan lĕtuh,
sasampuné puput ngĕlarang homa malih Ida sang Mahamuni mangandika.

          46.  E Rāmabhadra kita dibya anugrahanta,
bhūlokapāla kita lingkwiki yan hana ngké,
sāswargga dé nikana tang prĕthiwi hidĕpku,
kabwat nikān hana bhatāra Sacipati ngké.

Uduh cĕning Sang Ramadéwa lĕwih paican cĕningé,
panayuh jagat cĕning kĕnĕhang bapa sasukat cĕningé malinggih dini,
sakadi swarga antuk idéwa puniki jagaté rasayang bapa,
kalĕbihannya antuk wéntĕn Sang Hyang Indra irika.

          47.  Sakwéhni awakta katuturku tinonku mangké,
Wisnwanśa déwata kitānaku dibya sakti,
ring pūrwakāla Balirāja hilang ya dénta,
ksirodasāgara nahan pinutĕrta ngūni.
 
Sapari indik paragayan idéwa sané élingang bapa buktiang cĕning mangkin,
panrĕstian Sang Hyang Narayana cĕning lĕwih mawisésa,
duké riyin prabu bali kasor olih cĕning,
sagara ĕmpĕhané punika putĕr cĕning riyin.

          48.  Mwang Rāhu yékana cinakra gulūnya dénta,
kwéh daitya dānawa anung talu dénta ngūni,
prākkalpa dibya tĕmahanta warāharūpa,
sang hyang Lĕmah kalĕbu ngūni dhinarananta.

Talĕr I kalarahu punika cakran idéwa bawongnyané,
katah déitya danawané sané kawon antuk idéwa riyin,
duké riyin kabinawa kadadén cĕningé marupa céléng alas,
bathari basundari kĕlĕm duké riyin tampan cĕning.

          49.  Nyānung rĕngönta ratu sang Janakojarĕngkwa,
mahyūn sirāgawaya yajña ta rakwa mangké,
lāwan swayambara nahan gawayĕn wanéhan,
Sitā anak nira rarā warangĕn malakya.

Puniki mangkin pirĕngang cĕning prabu janaka pacang tuturang bapa,
Ida mapakahyun ngwangun karya rĕké sané mangkin,
miwah paswayĕmbaran punika talĕr kakardinin,
Déwi Sita putrin Ida anom jagi kaprabiang.

          50.  Ndā tan wĕlin ring upabhoga lawan kadatwan,
tréilokyarājya tuwi tan ya pamĕlya rǐya,
anghing wiśésa kaharĕpnya anung siwin ya,
wwang śaktimānta gunamānta kulinajanma.

Tan dados tumbas antuk raja brana muwah antuk kraton,
yadyapin antuk tri bhuwana tan kéngin anggén panumbas Ida,
wantah Sang mawisésa kahyunang Ida sané pacang sungsunga,
anak lĕwih wisésa lĕwihing guna turunan uttama.

          51.  Sitā sĕdĕng nya mĕtu ngūni laras dulur nya,
gandéwa dibya yatikā pinakāryyari nya,
yapwan hanānung umĕtĕng ya mayat ya śaktya,
ya swāmya sang Janakarājasutā tatan lén.

Déwi Sita duk ĕmbas dumun gandéwa runtutannya,
gandéwa lĕwih punika pinaka ari-arin Ida,
pradé wéntĕn sané nyidayang mĕtatang tur mastitisang punika anak mawisésa,
punika jaga nganggén rabi putrin prabu janaka tan tiyos.

          52.  Ndan lingku yogya kita milwa atah marā ngkā,
anghing kitékana anung wĕnangomayat ya,
gandéwa yadyapin akas tikĕla ta dénta,
Sitā awās ya kita kéwala kahyūna nya.

Yan rasayang bapa patut pisan idéwa sarĕng lunga marika,
nanghing idéwa kéwantĕn sané sidha mĕntangang punika,
gandéwané yadyapin akas jantĕn ĕlung antuk idéwa,
sinah Déwi Sita tuwah idéwa kahyunang Ida.

          53.  Nā Iing mahārsi ri sirang nrĕpaputra kālih,
tātan wihang sira parĕng ta masö manĕmbah,
sāmpun manĕmbah adulur sira sǐghra lunghā,
sang Rāma Laksmana maréng Mitilādhirājya.

Sapunika pangandikan Sang Mahamuni ring Ida Déwagung  putra maka kalih,
tan tĕmpal Ida  sinarĕngan raris nangsĕkang mangubhakti,
sapuputé manganjali masarĕngan Ida gĕlis mamargi,
Sang Rama Laksmana ngamaranin panagara métila sané kasub.

          54.  Tatkāla yar tĕka rikang pasabhān saśobha,
sök ghora ghūrnita humung tikanang manonton,
tonton ta rūpanira sang nrĕpaputra kālih,
āscaryya tékana manahnya wijah ya mojar.

Rikala Ida sampun rawuh ring bancingah sané ngulangunin,
jĕjĕl kalintang ramé mabyayuhan janmané mabalih,
katlĕktĕkang warnin Ida Déwagung putra maka kalih,
angob punika manah ipun umung ipun mabawos.

          55.  Hyang Aświno sira kunang umahas mara ngké,
hyang Kāmadéwa ta kunang madulur Basanta,
ākāra inggita sulaksana rūpa sampat,
sang hyang Triwikrama kunang umahā katona.

Hyang Aswinodéwa minab masusupan rawuh mriki,
Sang Hyang Smara minab kasarĕngin antuk Hyang Basanta,
pangadĕg apĕkik tatindak dabdab warni bagus,
Sang Hyang Wisnu minab misadya nyantĕnang raga.

          56.  Nā ling nikang wwang umulat pada harsacitta,
sang Rāmadéwa pinuji nya surūpa dibya,
mojar ta sang Janakarāja mulat saharsa,
sang Rāmadéwa pinariksa winéh ta langkap.

Sapunika pakrĕngkĕngan janmané mabalih sami liyang manah ipun,
sang Ramadéwa sumbungang ipun bagus nglangĕnin,
raris ngandika sang prabu janaka dahat lédang ngaksi,
pintonin sang Rama aturin gandéwané.

          57.  Gandéwa dibya pangalah Tripuréka nguni,
langkap bhatāra Paraméswara pūrwakāla,
sakwéh nirang nrĕpati ta umĕtĕng mayat ya,
sang Rāma kéwala anung tumikĕlakĕn ya.

Gandéwa sakti sané ngawonang I raksasa Tripura riyin,
gandéwan Bhatara Siwa duké riyin,
sakatah para ratuné tan mrĕsidayang mĕntangang tur matitisang,
sang Rama kémawon sané sidha ngélungang langkapé punika.

          58.  Sāmpun tikĕl pwa ya saharsa ta sang naréndra,
tustāgirang hati nirang Janakādhirāja,
dé ning prabhāwa nira sang nrĕpaputra Rāma,
mojar ta sang Janaka ring bhatamantrimukya.

Risampuné lung panahé dahat lédang sang prabu,
lédang kahyun Ida sang prabu Janaka,
antuk kawisésan Ida Déwagung putra Rama,
raris mawacana prabu Janaka ring pangajĕng bahudanda tanda mantriné.

          59.  Sang Rāma yogya rasikā ta siwini Sitā,
sampat kulina tuwi yowana saktimānta,
undang ta sang Daśarathāt laku sighra ménggal,
sang Rāmadéwa warangên ya ta pājaranta.

Sang Rama tuwah ané patut kasungsung bahan i Sita,
tosning uttama pitwi taruna lĕwih wisésa,
aturin sang Prabu Dasaratha majalan paman gancangang pĕsan,
Sang Ramadéwa pakrabang nira kéto aturang ditu.

          60.  Nā ling nirang Janakarāja rikang kinonkon,
lungha datĕng tumama mājar-ajar yya wrĕtta,
kagyat sirang Daśarathān winarah inundang,
tātar wihang sira pinét tĕka sighra méngal.

Sapunika wacanan Prabu janaka ring sang kautus,
mamargi gĕlis rawuh tur ngranjing raris matur uninga,
kagiat Ida Sang Dasaratha tatkala kapiuningin katuran lunga,
tan tĕmpal Ida katurin digĕlis pisan sampun rawuh.
  
          61.  Tatkāla yar tĕka rikang Mitilādhirājya,
mangkat sagorawa sirang Janakār panungsung,
nānā prakāra panamuy paribhoga yogya,
mojar ta sang Janakarāja mulat saharsa.

Sasampun napak irika ring panagara métila sané lĕwih,
pranamya lunga Prabu janaka mamĕndak,
maéndahan pidabdab panyĕmbrama sané lĕwih-lĕwih,
raris matur prabu janaka saha cacingak lédang.

          62.  Hé nātha sang nrĕpati sūra mahāprabhāwa,
dharmārtha kāma gawayĕn tuwi dé naréndra,
mitra hyang Indra kita déwata tulya sāksāt,
bhāgyan tĕmĕn kami datĕng naranātha mangké.

Inggih ratu sang prabu purusa lintang mawisésa,
darma artha kama wyakti sampun manggĕhang sang prabu,
kakasihan Bathara Indra Sang Prabu waluya déwata nyalantara,
sadya pisan titiang sarĕng sami rawuh sang prabu mangkin.

          63.  Rānak naréndra gunamānta susǐla śakti,
sang Rāmadéwa tamatan papadérikang rāt,
Sitā ya bhaktya ryanak naranātha tan lén,
nāhan prayojana naréndra pinét maré ngké.

Putran sang prabu lĕwihing guna lĕwihing laksana mawisésa,
Sang Raghawa wyakti tan wéntĕn nyaménin iriki ring jagaté,
i Sita ipun nyadya bhakti ring putran sang prabu tan tios,
sapunika tatujoné awinan déwagung aturin titiang lunga mriki.

          64.  Nā ling niromĕtu ta sang wara rājakanyā,
pahyas huwus hana kabéh masĕkar sugandha,
mangsö manĕmbah i sirang naranātha kālih,
lāwan sirang nrĕpatipūtra Surāmabhadra.

Sapunika atur Ida raris mĕdal Sang Raja putri ayuné angayang-ayang,
sampun jangkĕp papayasané sami masĕkar mĕrik sumirit,
nangsĕkang ngaturang bhakti ring Ida Sang Prabu kalih,
kasarĕngin antuk Ida déwagung putra Ramadéwa.

          65.  Sāmpun manĕmbah adulur sira kārwa munggah,
ngkanéng umah pawarangan pada harsācitta,
mérang-irang hana girang nira yan pasanding,
tan yogya yan wuwus wéh paturū nira ngkā.

Wusan ngaturang bhakti sinarĕngan sarĕng kalih munggah,
irika ring balé pabuncingané sami lédang kahyun,
kimud kimudan nanging wéntĕn lédang Ida kala masanding,
tan patut yéning bawosang malih rikanjĕkan Ida mĕrĕm irika.

          66.  Lunghā ng kulĕm rahinakāla wijil hyang Arkka,
mamwit ta sang Daśarathomulihé ry Ayodhyā,
lāwan anak nira ta Rāghawa Laksmanātah,
Sitā tumūt saparicāra parĕng umangkat.

Sampun lintang wĕnginé kala rahina ĕndag Hyang Surya,
raris mapamit sang Dasaratha mantuk ka Ayodhya,
maka miwah putran Ida Sang Rama ring sang Laksmana,
Déwi Sita rawuhing wang jĕro sami ngiring mamargi.

          67.  Lāwan amātya bhatamantri kabéh manunggang,
lunghā sirāta liwat in wanadésa rāmya,
kāwit hana pwa mangawit wiku rodrarūpa,
pañjang nyawak nira satal mamikul ta langkap.

Kairing antuk prakanggé bahudanda sami mapalinggihan,
mamargi Ida nglintangin wawidangan alas ngulangunin,
tanpa rarapan jag wéntĕn nyadang pandita mawarni kabinawa,
landung anggan Ida sakadi wit ĕntalé saha nikul gandéwa.

          68.  Wok bris kumis nira piśangga jatā nirāwyan,
sang Rāmabhargawa ngaranira tan hanoli,
sangkĕp sĕnaddha umasö ta mapatrayuddha,
mojar nirādara wuwus nira tan hana twang.

Wok bĕris crawis Ida bahag prucut Ida talĕr barak,
Sang Rama parasu parab Ida tanpa tandingan,
srĕgĕp prayatna nyagjag tur nangtang mayudha saha sanjata,
ngandika jabag wacanané nyapa kadi aku.

          69.  E Rāmadéwa aku Rāma ngaranku ring rāt,
yan śakti ko papagakĕn aku yan prawira,
ko mātya déngku athawa aku mātya dému,
wĕntang larasku yadiyan tuhu saktimānta.

Ih Ramadéwa gĕlah madan Rama di jagaté,
yan iba wisésa tandingin kai yan iba wanén,
cahi lakar mati baan kai yan tusing kéto kai lakar mati baan iba,
pĕtatang gandéwan kainé yan saja iba lĕwih.

          70.  Nā ling nirang Paraśurāma mapatrayuddha,
Sitā gĕlāna kumĕtĕr ta manon apūrwa,
mojar ta sang Daśaratāsi manĕmba-nĕmbah,
sangka ryasih nira maputra lawan mamantu.

Sapunika pangandikan Bhagawan Rama Bhargawa nangtang mayudha saha sanjata,
Déwi Sita kébukan ngĕtor nyingak indik tawah,
raris matur prabu dasaratha sarwi nunas ica,
saking sayang Idané mawĕka ping kalih mamantu.

          71.  Hé Jāmadagni kita śakti gahan rikéng rat,
kwéh śaktimānta ratu śirnna pĕjah ya dénta,
mahyun ta mapranga puwih kalawan si Rāma,
tan yogya dénta ya raray tuwi hinaśakti.

Inggih Bhagawan Rama Parasu, iratu kaloktah mawisésa ring jagaté,
akéh para ratuné lĕwih wisésa tĕlas sédayang iratu,
mapakayun pacang mayudha marĕp ring I rama,
tan patut iratu asapunika ipun alit malih kirang kawisésan.

          72.  Nā ling narādhipa maminta kasih manantwa,
tan parĕngö Paraśurāma sirābhimana,
sangkā ri darppa nira tan panahā-nahā wwang,
tā śakti ling nira wanéh sira kéwalātah.

Sapunika atur sang Dasaratha nunas ica ngasih-asih,
tan karĕngayang antuk sang Rama Bhargawa Ida nyapa kadi aku,
antuk kaprawiran Ida tan mangraringa anak liyan,
tan wéntĕn sané mawisésa liyanan kapakahyun antuk Ida wantah Ida kémawon.

          73.  Langkap nirātisaya dibya magöng apañjang,
mwang hrū pawéh ri sira sang nrĕpaputra Rāma,
yapwan wĕnang mayat i ko alahāku dému,
bhaktyāku ling nira mahā mamariksa śakti.

Gandéwan Ida kabinawa agĕng tur panjang,
rawuhing panahnya kapicayang ring Ida Sang Raja Putra Rama,
pradé yén nyidayang cahi matitisang saja kasor gĕlah baan iba,
lakar nyĕmbah gĕlah sapunika bawos Ida misadya mintonin kasaktian.

          74.  Sang Rāmadéwa sira sūra sudhǐra mangsö,
tanggap tikang laras agöng madulur tat angwan,
sighrār watĕk ya kawĕnang tumihang tikang hrū,
sang Jāmadagni mawĕnĕs humĕnĕng kapuhan.

Sang Raghusuta purusa Ida lintang prakasa nyagjag,
katrima punika gandéwané agĕng maruntutan panahnyané,
digĕlis pĕtatang Ida tur prasida matitisang panah punika,
sang Rama parasu kĕmbang kĕcud malĕngĕk bĕngong.

          75.  Sang Rāmabhārgawa apanta tujungku lingta,
yapwan gulūnta panahĕn yadiyan hatinta,
tan dadya nisphāla iké kita matya déngku,
yapwan palandunga manĕmbaha bhaktya sojar.

Sang Rama Parasu napin ratuné patitis titiang ndikayang,
napiké kantan iratu panah titiang punapi ulun arsan iratu,
tan dados néntĕn mapikolih puniki iratu jagi sédayang titiang,
nanghing yaning makahyun rahajĕng raris nyĕmbah sĕkadi pangandikané.

          76.  Mérang sirang Parasurāma gĕlāna képwan,
trĕsna siréng hurip asih wêkasan ta mojar,
swarggāngku dibya i ruhur panāhā hyang Indra,
yékāt panah hilangakĕn mara tak para ngkā.

Erang Ida Rĕsi Rama Bhargawa kalĕson kapĕlĕk,
angên Ida ring pramana pamuput ngraris gĕlis mangandika,
swargan bapané uttama di duhur sané kacawisang antuk Sang Hyang Sacipati,
nto lawutang panah ilangang lamakané bapa tusing sidha kĕma.

          77.  Nā ling nirang Paraśurāma nĕhĕr ta lunghā,
mérang tumona muka sang nrĕpapūtra Rāma,
mahyā ikang bala kabéh nya humung padātri,
sang Maitili sira saharsa marir makingking.

Sapunika pangandikan Ida Rĕsi Rama Bhargawa raris makawon,
érang nyingak wadanan déwagung putra Ragawa,
ngwalék punika wadwané sami mabyayuhan masuryak,
Déwi Sita lédang Ida wusan Ida sungsut.

          78.  Atha ri sĕdĕng ikā sang Bhārggawālah ya lunghā,
Daśaratha sira harsān kolakĕn pūtra Rāma,
krama lumaku umangkat tunggangan kapwa mangrap,
satĕka nira sinungsung dé nikang wwang ry Ayodhyā.

Ritatkala sang Rama Parasu kasor Ida késah,
Sang Dasaratha Ida lédang ngrangkul putran Ida sang Rama,
mapidabab ngĕlanturang mamargi palinggihané sami macuwĕt,
sapĕngrawuh Ida kapĕndak antuk panjaké ring Ayodhya.


 Kesalin saking cakepan Kakawin Ramayana I


                                             Bersambung …………….. ke Sargah 3 
Share:

SEKHA SANTHI DANG DING DONG

SEKHA SANTHI DANG DING DONG
Silahkan klik gambar
OM SWASTYASTU - SELAMAT DATANG DI ARYAWANGSABLOG - SEMOGA BERMANFAAT

daftar isi

Total Tayangan

Powered By Blogger

Categories 2