PUPUH
SINOM
1. Sinom anggén jumun tembang,
nembangang piteket
puniki,
ketusan karyan
sang wikan,
kahatur ring
truna-truni,
miwah para
alit-alit,
dumadak
kayunnya cumpu,
nelebang
nganggo pangancan,
nyujur hidup
mahutami,
lampah anut,
ring kecap
sastra agama.
2. Patuté numadi jadma,
Sa enuné cenik
glitik,
malajah
mangulik sastra,
anaké lingsir
tunasin,
sakancan tuturé
lewih,
kotamané
jroning hidup,
manusané kadi
lalang,
tajep sahenuné
cenik,
dadi puntul,
tur bingung yan
suba tuwa.
3. Dabdabang dewa dabdabang,
mungpung ragané
nu cerik,
malajah
ningkahang awak,
darma patuté
gugonin,
eda pati iri
hati,
duleg tekén
anak lacur,
eda bonggan tekén
awak,
laguté ka ucap
ririh,
eda sumbung,
mangunggulang
awak bisa.
4. Tiru-tiruang matingkah,
di raga
galih-galihin,
gobané malu pedasang,
meka anggén
manyuluhin,
ditu suba sinah
pasti,
goba kasar tui
bagus,
mekané suba
ngédéngang,
solahé masih
suluhin,
ala hayu,
tutur anggon
manyinahang.
5. Saking alit jua dabdabang,
masolah patut
apikin,
tata sila
mangdén tatas,
alep manis
ngulangunin,
adoh saking perih
nyilib,
sang satia becik
ya tinut,
jujur mulus tan
pacéda,
apik mamersihin
diri,
budi luhur,
dadi sunaring
buwana.
6. Solah laksanané melah,
anggon bekel
sanun urip,
pang bisa
manyama braya,
mabanjar mekadang
wargi,
braya mitra
apang asih,
saling asah
saling asuh,
kadi singa tekén
alas,
pada-pada
saling kemit,
saling tulung,
jalaran manemu
suka.
7. Ngaba raga apang tangar,
apang eda kena
cangkit,
bibih katuruhin
gula,
ejité kakilit
bandil,
wiréh liu cara
jani,
kulit isi twara
patuh,
ngasih-asih
ngaku tresna,
nanging jati
musuh sengit,
twara kimud,
lakar
manyangkalén timpal.
8. Incepang pesan di manah,
kayunné tuntun
galihin,
selehin jroning
agama,
tata-susila
tuwutin,
sébet tangar
siang latri,
dulurin
nirmalan kayun,
sing solahang
pang maguna,
tekén kadang
braya wargi,
budi sadu,
jana nuraga
utama.
9. Ida sang mraga utama,
né madwé
gagunan lewih,
teleb ring
sadaging sastra,
satata
ngandapang diri,
kadi pantun yan
upami,
né jelih tan
mari nguntul,
né puyung ya
dadi jerang,
pedasang to
anggon cermi,
maka suluh,
tingkahé manadi
jadma.
10. Malih kadi jun upama,
ané bek misi nengil,
ané mbuhan ya ngoncang,
kéto waluyané
jati,
jadmané bek
sastra aji,
twara liu
munyin ipun,
nanging yan
tuna kabisan,
sombong bangras
mabet ririh,
munyi liu,
nyunjung awak
ngandap ruang.
11. Da demen ngandapang anak,
déwéké apang
kapuji,
anaké apanga nyerah,
mucukang benêh
padidi,
beneh-lepas ngébek
di gumi,
makejang ya
makta patut,
masih pada misi
iwang,
to malu patut pedasin,
nyén nyak
nuwut,
sakita karêp
iraga.
12. Eda nyacad-nyacad anak,
resepang sai
dihati,
twara ada tan
pacacad,
sahananing isin
gumi,
ento bulané di
langit,
cacad bané misi
bungkut,
suryané panes
pisan,
sagarané mayéh
pahit,
twara pangguh,
ayu nerus
maring jagat.
13. Yén cening sayang ring raga,
anaké malu tresnanin,
wantah kéto
sasulurnya,
da cening iwang
minehin,
anaké tan bina
yukti,
sayangé ring
raga patuh,
sami mangantebang
raga,
masuwuk
ngopénin urip,
sida durus,
lantur mangguh
karaharjan.
14. Munyiné sanget ngranayang,
dadi nista dadi
luwih,
kapuji miwah
kacéda,
kéman miwah kagedegin,
rawosé masih
ngawénin,
sangkan sang pradnyan
puniku,
sang tatas ring
gunan sabda,
mangrawos tan
mari apik,
manis mulus,
nudut manah
sang mirengang.
15. Yan kadung biasa agal,
magéhék sai
nakutin,
gangsul tanpa harimbawa,
tan urung mangelahlahin,
kadang braya
kula wargi,
twara ngasén milu
jendul,
kuping barengan
nebelang,
sayan twara
ningeh munyi,
nagih ngelur,
apang sida
kadingehang.
16. Kenehé sai incepang,
sagumi pang
manggih becik,
olas hatiné gedénang,
anak lan iraga
tuwi,
tekaning isarwa
prani,
mangdénnya
rumasa patuh,
sukayang yan
anak suka,
angenang yan
anak sedih,
apang tuhu,
awaké rumasa
tunggal.
17. Dursila ngawé sangsara,
gedeg tekén
anak lewih,
ngulah payu
padidiyan,
kenehnyané sai
iri,
tusing nulung
anak sedih,
bikasé setata
ngagu,
tau tekén awak
ngelah,
wiréh tusing
lakar ngidih,
pesu begug,
tekéning anaké
tiwas.
18. Yéning tekén anak ngelah,
arta brana
karang carik,
twara sedeng
mapadana,
twara ja lakar
katolih,
masih sing
nyandang nulungin,
antuk dadaharan
liu,
anaké né suba
wareg,
réh kadi ujan
upami,
ka pasih ulung,
dadi lebur tan
paguna.
19. Tekéning anaké tiwas,
céda angga
masih misi,
maimbuh
sakit-sakitan,
lemah peteng kema-mai,
ngegéndong mangalih
bukti,
énggalang patut
matulung,
dasarin ban
asih olas,
lascarya jati
tan pamrih,
saking cumpu,
nulungin anak sêngsara.
20. Bibit sayangé pamula,
apang sida
kanti mentik,
kenehé manulung
anak,
bani manesang
di hati,
ngalih né
anggon nulungin,
mangda kasidan
rahayu,
tan takut menadi
béla,
matindih
mangardi becik,
ika tuhu,
darmaning sang
mahutama.
21. Sang nyalanang asih sayang,
luput saking sedih
kingking,
loba perihnya
matinggal,
ia manulung
saking aris,
twara ngitung
untung rugi,
né saratang
wantah hayu,
taler tan mari
ngastawa,
nunas ica ring
Hyang Widi,
kancan hidup,
mangdénnya kerta
raharja.
22. Kéto tingkah ka sekala,
purukin sai
astiti,
mungguing ané
ka niskala,
baktiné ring
Sang Hyang Widi,
kenehe apang
mangilis,
teher bakti tan
patanggu,
jiwa ragané
aturang,
anggon caru manandangin,
ala hayu,
paican Ida Bathara.
23. Sangsarané apang ilang,
magawé selegang
jani,
apang ngelah
arta brana,
da nyelselang
Sang Hyang Widi,
sangkan ada
tiwas sugih,
ada bocok ada
bagus,
tuwah uli karma
phala,
eda pesan pada
lali,
iki tutur,
kawedar saking
sang pradnyan.
PUPUH GINADA
1. Eda ngadén awak bisa,
depang anaké
ngadanin,
gaginané buka
nyampat,
anak sahi
tumbuh luhu,
hilang luhu ebuk
katah,
yadin ririh,
liyu enu paplajahan.
2. Bisa manyumbungang awak,
kaling ké cai
nu cerik,
ada satwannyané
suba,
Ida Hyang Bathara
Wisnu,
sareng Ida Hyang
Berahma,
ngangken sakti,
lawut kacepolan
lingga.
3. Linggan Ida Sang Hyang Siwa,
manyeleg neked
ka langit,
Hyang Brahma
ngalih menékang,
Hyang Wisnu mangalih
tuwun,
kayang jani
twara bakat,
sangkan kari,
toyané ngulah
nuwunang.
4. Apiné nu ngamenékang,
kéto
satwannyané yukti,
eda déwa
sumbar-sumbar,
sukeh ngalih
ané patut,
tingkah kadi
ngalih sahang,
mameselin,
amun ingané
mangaba.
5. Plapané buka manegak,
depang éndépan
agigis,
bas tegeh ban manegak,
yan labuh
bawongé elung,
kéto déwa ja
ingetang,
pelajahin,
sahi anggon
gagêndingan.
6. Eda bogbog rawos mudah,
kedéké depang
tunain,
alepang jua
matingkah,
mamunyi da pati
kacuh,
eda linyok ring
ubaya,
napi malih,
ring rerama
tulah bannya.
7. Eda med melajah sastra,
sesai nto pelajahin,
anggon
manyuluhin raga,
ala ayu pang
katepuk,
ring sekala lan
niskala,
nging da
banggi,
bané ngelah
kawisésan.
8. Sekenang déwa malajah,
eda ima eda lekig,
yaning ririh
nyén ngelahang,
mula kéweh
ngalih sulur,
pradé pelih ban
nyulurang,
ngamong urip,
pét rusak kéweh
nabdabang.
9. Tingkah laksanané lémpas,
twara ngugu
tutur jati,
kanti kelih
masih aba,
sukeh ngeséhin
prilaku,
males lengité
mapunya,
kanti mumbi,
kénkénang
kadung kaliwat.
10. Yan kêrasa salah lampah,
énggalang obah eséhin,
pang da kanti nyelsel
awak,
tingkah dadi jadma
hidup,
dabdabang
tingkahé melah,
janten panggih,
réh tondén
kadaluwarsa.
11. Twara ada ulian gampang,
keneh makatang
né rumit,
sinah madasar
laksana,
laksana né pageh
kukuh,
madasar santep
malajah,
janten pasti,
mapikolih phala
melah.
12. Kéto tingkah ané melah,
melajah apang sesai,
eda lénga ngaba
awak,
selegang melajah
malu,
pang da nyelsel
tekén awak,
ngancan kelih,
patut pinehin setata.
13. Langah Widhiné maruang,
tekén anak males
lekig,
dyastu
ngaturang daksina,
dija lakar
ngidih tulung,
bêlogé suba megandong,
suba pasti,
lakar nepukin sengkala.
14. Jani jumunin malajah,
awak lekad suba
kelih,
tiru-tiru kapatutan,
sastrané ya
anggon suluh,
nyuluhin raga makejang,
ala becik,
sastrané ditu
majarang.
15. Sastrané mawak wisesa,
anggon meka
sai-sai,
ngelanting ditu
pang melah,
lemah peteng Ida
sungsung,
mabraya lan mawadésa,
eda jail,
mrekak mekakakan
peta.
16. Da iri-iri di manah,
bogbog momoné
impasin,
eda déwa
mamisuna,
eda ngaku-ngaku
weruh,
prejani manemu
wisia,
manggih wéci,
panes bara
maring raga.
17. Eda ngajum gunan awak,
anak liu mamedasin,
lamun mula twah
rejang,
doh para kadéna
gambuh,
kramannya dadi
manusa,
pelapanin,
kadi anak
ngalih saang.
18. Meselé dadi gedénang,
ngaba abot pala
sakit,
lamun ingané mangaba,
amonto peselang
luwung,
buka anaké manegak,
pelapanin,
depang éndépan
manegak.
19. Labuh ya dadi gigisan,
yan bas tegeh
ban malinggih,
dilabuhé sakit
pisan,
képék dadi
bawongé elung,
kéto kramané
pasaja,
bogbog munyi,
pajalané tuna kejokan.
20. Ento ala nemu jengah,
tingkah jani
suba langsih,
eda mulus ngugu
peta,
réh munyiné
katah mauk,
munyi tresna
lampah dusta,
munyi kasih,
lampahnyané
satru galak.
21. Eda surud masang cidra,
lampah petané
dasarin,
darma sadu pelajahang,
eda punyah pati
kacuh,
ingetang jwa
apang melah,
néné becik,
anggon suluh peteng
lemah.
22. Ring Hyang Widi mangastawa,
sanggahé da
mangengsapin,
pageh éstiang
di manah,
mabraya mitra
pang tuhu,
mararama da
capala,
tulah urip,
salara-lara temuang.
23. Yan katah nandur kotaman,
katah wohnya
kapuponin,
yan nandur
kapah tur langah,
kapah sukané
kapupu,
liu selag kakéwehan,
tong maludih,
tiwas-suka
sugih-duhka.
24. Né madan malaning manah,
kroda loba iri
hati,
ngulah suka
padidiyan,
imput yan tekéning
tamiu,
cupar tong dadi
tempilin,
rahina wngi,
ngregep ilmu
kademitan.
25. Buwina patut saratang,
eda ngawé anak
sakit,
carayang
nyayangang raga,
kén anak pang
kéto patuh,
ring déwa miwah
pitara,
nto baktinin,
setata da mangengsapang.
PUPUH GINANTI
1. Ampahé mekrana bingung,
sangkaning
laksana pelih,
males tur lekig
melajah,
wetu kiapé sesai,
pesu mulih
ngutang lampah,
tusing ada né ka
alih.
2. Gradag-grudug tanpa unduk,
medasar demen melali,
mangulahang ané
gampang,
pejalané
bingung paling,
ngalih galang nemu
halang,
twara bakat né
ka apti.
3. Yaning teleb sinah tepuk,
dyastu ané
sulit-sulit,
tatujoné janten
sida,
pengalangé dadi
lilih,
madasar bahan
upaya,
majalaran jemet
rajin.
4. Jemetang janten kapangguh,
ingetang da pesan
lali,
kabisané luwir
sanjata,
né dadi
prabotang sai,
né anggén
ngaruruh merta,
sahenuné pada
hurip.
5. Mêlajah da pesan kimud,
pang da kémad
maring gumi,
undukang jani mamanah,
mapineh
saindik-indik,
undukang daya
upaya,
pang da rikuh
ngamarginin.
6. Asung welas asih sadu,
saratang hidepé
nampi,
nampi ané patut
tulad,
impasin né
salah kardi,
pula sané mawoh
melah,
sané sahi
ngulangunin.
7. Ilangang hidepé imput,
ampahé sami telahin,
tolih ané patut
tulad,
tempayang dini
di gumi,
makrama adat
pastiang,
mangitung
lantas marginin.
8. Eda ngawé sungkan kayun,
sikut-sikutang
di budi,
di bwana sahi
tiruang,
dumadak jadmané
asih,
asihé kaucap melah,
katah né
ngadanin becik.
9. Pakayun Ida sang sadu,
nika nyandang
patuwutin,
eda manuwukin
manah,
nganggon
liyangé padidi,
sengka déwa
dadi jadma,
réh onengé misi
pelih.
10. Eda jadig miwah punggung,
langgah
langgana di hati,
arepé maring
manusa,
tuwa bajang
agung alit,
bakti plapan to
arepang,
pakukuhang
siang latri.
11. Pagehang mlaksana sadu,
apang
mamuktiang becik,
hayua obah mangenehang,
to tidong niki
boyanin,
kenehang lawut
jalanang,
phala karma
sida panggih.
12. Eda bangras pati kacuh,
beseh polo da
ngulurin,
alepang saking
samita,
munyi manis ngetus
budi,
nika gunané
kabuwat,
lebur
sahananing sulit.
13. Welas asihé puniku,
patut agem
apang pasti,
peteng lemah
aja lupa,
ngacep isarwa
mahurip,
apang manggih
kasantosan,
pangan kinum
wibuh sami.
14. Ahimsa ento kawuwus,
solah tan
mamati-mati,
sahi mondong
asih sayang,
marep ring
sarwa mahurip,
patuh sayangé
ring raga,
ento solah
darma jati.
15. Sing solahang nudut kayun,
ngarawos patut
apikin,
wiréh yan
bawosé iwang,
bangras
manyakitin hati,
muwuh demené
misuna,
pateh kén mamati-mati.
16. Ento krana cening bagus,
magéhék bangras
impasin,
makadi da ngawé
hala,
marep ring
isarwa prani,
kéto déwa apang
tatas,
himsa karmané kelidin.
17. Ring tatwa seken kapangguh,
solahé mamati-mati,
makadinnya ring
manusa,
banget papa
pacang panggih,
turunané milu jengah,
phala karmané katampi.
18. Kawit jani da manuwut,
solahé mamati-mati,
wiréh seken
ngawé dosa,
santanané milu
sedih,
melah né jani
kawitang,
sila darmané
marginin.
19. Kasub japa mantra dudu,
antuk solah
smita bangkit,
haywa nyebeng
marungusang,
ento awak begug
hati,
eda ima
manyusupang,
rangsukang
gunané lewih.
20. Eda gemba-gemba ngrangsuk,
nrima suka lila
budi,
panes tisé to
awakang,
demené anggon
nyundarin,
eda iri hati
bonggan,
begig cinging
drenggi jahil.
21. Nika jelé phalanipun,
maphala gedegin
gumi,
sekatah jadma
ngopetang,
ngucapang
kanrakan sahi,
nika dadi sisan
para,
tan nyandang
tiru di gumi.
22. Eda kéto cening hayu,
kadang mitra
tuwah alih,
liyu ngelah kakasihan,
sraya kanti
tindih-tindih,
pada salulut
katresnan,
né kéto déwa
kardinin.
PUPUH PANGKIR
1. Sami sengka mamastiang,
iwang patut jelé
melahé to sami,
yén alih
sujatin ipun,
sami ajak twara
nawang,
beneh pelih,
wiréh kahanané
liyu,
kitané pada
malénan,
demen liu akwéh
ngedegin.
2. Subalang jani di manah,
buka cening
malajah sanuné urip,
nika wenang nomer
satu,
nanging pang
satya di manah,
eda ganjih,
né plajahin
malu hitung,
apang da nuwut
né iwang,
ngundukang beneh
né pasti.
3. Ila-ila ngaku bisa,
sada sumbung
ngorahin ya kema mai,
kabatek demen
marembug,
nuturang déwéké
pradnyan,
dêmen ngorti,
ngorahang iba
kagugu,
sujatiné jalma
bengal,
liwat pongah
ngaku ririh.
4. Yan sujati anak wikan,
twara perlu
ngomongang awak padidi,
munyiné sing
ngulah pesu,
munyi banban
alon plapan,
tangar manis,
tata krama
manut sulur,
milpilang
pangunadika,
ngawé lega sang
miragi.
5. Intip pari krama dresta,
adigama
déwagama da nulakin,
lampahé
sikutang ditu,
ané suka klawan
duka,
to pinehin,
yan hala
mabukti lacur,
yan patut
mabukti melah,
kéto jani ban
minehin.
6. Yan sing tawang eda kémad,
ngekoh hati
nunasang ring sang uning,
dasarin ban
hati sadu,
munyi manis seken
plapan,
apang jati,
pasajané anggon
tunggul,
guyu bobab joh
tongosang,
déning to
madéwék geni.
7. Misunané johang pisan,
apan jati
ngranayang sakit hati,
munyiné da
ngulah pesu,
da demen
ngomongang timpal,
kema mai,
ngaba rawos tan
pasulur,
melah jani to
tinggalang,
tutur sastrané
ulati.
8. Saluwir pitutur anak,
peték-peték
pastikayang twah di hati,
yan tan krasa
igum malu,
kantiné ajak
nimbangang,
yéning pingit,
tan dadi tawang
jak liu,
saih imbané
ruruhang,
inget-ingetang
di hati.
9. Sasolahan ané suba,
adi parwa di
satwa yadin gending,
ditu ngalih
imba patut,
sangkan
saratang melajah,
wyastradi,
réh ditu
kandané cukup,
maka sipat
pratiwimba,
sastrané twah gelantingin.
10. Tan lyan wantah haji sastra,
maka tungtung
anggén pamucuk di margi,
yan ring wengi
maka suluh,
ring sagara
maka palwa,
ring pratiwi,
maka kréta lwih
kukuh,
yan mati
panunggun atma,
ring hidup
panunggun hurip.
11. Sang hyang sastra haji buat,
syapa weruh to
anak suba maji,
né tan wruh né
tan paunduk,
tongosé sahi
durinan,
sêkên jati,
saratang pisan
maguru,
anaké teleb
ring sastra,
mapikolih guna
lewih.
12. Guna lewih ngardi purna,
janten dirga
hayu pacang kapanggih,
hayu ulah hayu
têmu,
ala ulah
sangsara bakat,
to élingin,
krana patut pageh
nerus,
malajahin sarwa
sastra,
sida rahajeng
kapanggih.
PUPUH DURMA
1. Pelapanin, cai maningkahang awak,
mamunyi pelajahin,
ngadu sasebengan,
semu wulaté nyenyerang,
kemikan bibihé
manis,
anggon mangalap,
tresnan anaké
ring cai.
2. Da mamotoh,
mamadat
mangutang-ngutang,
makadi daya lengit,
solah apang melah,
mabanjar mapisaga,
eda mangulah
piranti,
apang lascarya,
astiti bakti
ring Widi.
3. Yan manyakap, gawén
pisaga di banjar,
eda mamesu
mulihin,
magawé sekenang,
masawitra apang
melah,
eda manuhunin
rusit,
asih mabraya,
ento anggon
lima batis.
4. Singnya ada, anak makuma pitresna,
suka olas ring
cai,
ento eda mangengsapang,
tekéning pisukan
anak,
rasa-rasayang
di hati,
apang pasaja,
patuté anggon
nasarin.
5. Da mamokak, merekak makuma bisa,
twi cai sadia
ririh,
tau tekén daya,
wicaksana tur peradnyan,
suka bungah
nandang lêwih,
kanggoang
banjar,
braya mitra
sami asih.
6. Eda pati, kendel
bonggan nyungjung awak,
liyu enu buin
rasanin,
liyat cara
mbéda,
munyiné anggon
dosa,
bungahé makada
iri,
hidep idusta,
ngupaya ngapét
silib.
7. Apang bisa, cai maningkahang awak,
ngerasayang beneh
pelih,
da ngugu
pisuna,
musuh makuma
rowang,
rowang dadi
musuh sengit,
idusta corah,
tan surud
mangarusit.
8. Lamun ada, anak sedeng mawirasa,
padingehang
apang pasti,
da mangelén
wulat,
ingerang apang
saja,
eda pati
liyat-liyatin,
eda manulis
tanah,
kojarania salah
tampi.
9. Singnya kagét ada rawos papingitan,
bakat piyarsa
cai,
to da
mangoncarang,
simpen anggon kemitan,
di hatin cainé
puji,
eda mamasahang,
sedeng tohin
ban hurip.
10. Yaning ada, budin cainé prapanca,
ento musuhin
cai,
eda bahanga
molah,
idepé sadu
darma,
ento anggén menalinin,
saktin indriya,
pendem cai di
hati.
11. Apang melah, mabikas musuh di manah,
tatasang besik-besik,
wetuning tan
hénak,
eda manyalah
para,
yan pelihé
twara musuhin,
tan wurung
rusak,
rajah tamahé
amukti.
12. Dadi murka, wulahé mangamang-amang,
rowangé dadi geting,
tungkas mapengrasa,
munyiné tka
galak,
kéto cai
sangkan ketil,
mangamongin
manah,
tong bakat ban
nibénin.
13. Sangkan arang, anaké tatas ring
sastra,
demené bas
tuwukin,
ento makada
lipya,
tekéning
sambada melah,
ané nyandang
patuwutin,
twara idepang,
né darma kadéna
wil.
14. Kénto suba, cai ada bandingannya,
ketil sukané
alih,
yadin cai ngelah,
saluwiring
ngéndah pélag,
lamun iwang ban
ngamongin,
ya dadi telah,
hilang
mangalahin cai.
15. Anging cai, jani sekenang malajah,
sastrané da
mangejohin,
andéyang mémé
bapa,
takonin tutur
satwa,
kandan awaké
numadi,
manggih
sangsara,
to né tatasang
cai.
16. Sastra anggon, cai mémé miwah bapa,
ditu takonang
sahi,
laksanané melah,
suba ada makejang,
néné madan beneh
pelih,
ditu tatasang,
takonang
sahi-sahi.
17. Yén sih cai, suba tatas tekén
sastra,
tatwa adnyanané
gulik,
ento pedasang
pisan,
apang eda salah
para,
anak liwat sengka
gati,
mabudi nawang,
tatas sajroning
hati.
18. Singnya ada, anak ngêndogin ban
pêta,
ngucapang
sastra lêwih,
da ndén
mangawokang,
pinêh-pinêh
kênêhang,
eda teka
manidongin,
usud takonang,
apangnya kanti
pasti.
19. Eda dropon nyambatang né twara
tawang,
kalih tong
tahén nêpukin,
da mangugu
orta,
ortané
ortén-orténan,
né abesik
patpat dadi,
méh langkung
adasa,
nguda né ento
gugonin.
20. Salwir munyi, kawedar saking wong
lian,
dahat sengka
twah manampi,
bisa dadi
pisuna,
ento tangarin
pisan,
apang danan kasengkalan,
pilih ngidepang,
pawarah janané
sami.
21. Sadu darma, entoné nyandang rajegang,
anggo gelar
pati hurip,
pdasé jalanang,
matané dadua ngenotang,
ditu mara sinah
jati,
né né sedeng
tulad,
sangkan patut
to pilihin.
TRI KAYA PARISUDHA
PUPUH SINOM
PUPUH SINOM
1. Trikaya parisuda,
tingkahé tatelu
jati,
wetu saking
budi satwa,
wasanané ngawé
becik,
kayika laksana
lêwih,
wacika bawos
sadu,
manacika
kanirmalan,
kayun suci jati
hêning,
nyandang tuju,
anggén ngemban Sang
Hyang Atma.
2. Kayika mangkin kawitang,
nyandang
bobotang puponin,
eda ngosa gelah
timpal,
ngugonin
tingkah mamaling,
da pesan mamati-mati,
nyakitin sarwa
tumuwuh,
tingkahé drati krama,
né twara
nyandang lakonin,
smara dudu,
ngawé buwut di
kurenan.
3. Wacika jani kaucap,
utama bahan
mamunyi,
eda mobab
mamisuna,
da ngetahang
rawos pingit,
mamunyi pelapanin,
eda bangras
pati kacuh,
ngawénin anak
duhkita,
mamisuh cemer
impasin,
ento mungguh,
babacakan wak capala.
4. Manacika ngaran manah,
manahé nirmala
suci,
suci tan
kahanan loba,
loban hidep iri
hati,
hatiné mamusuh
sengit,
sengit tekén
anak payu,
payu wetu manah
sasar,
sasar hidepé
mamurti,
murka punggung,
punggel bahan
kanirmalan
SAD GUNA
PUPUH GINADA
PUPUH GINADA
1. Nemnem bacakan sad guna,
karahayoné
kahapti,
usahayang to
saratang,
masadana hidep
sadu,
ane jani to
bacakang,
besik-besik,
sasuduk madan
sadguna.
2. Sandi madan wicaksana,
minehin né
rimbit-rimbit,
sébet ririh
matatimbang,
encén
ngranayang pakéwuh,
twara taén
mangobetang,
yadin sukil,
gampang bahan
ngelaksanang.
3. Wigraha madan kasihan,
ngelah kanti
liyu gati,
demen ngalih
paswitrayan,
pasobaya saling
tulung,
mangranayang
dadi élah,
manangkepin,
sakancan musuhé
galak.
4. Jana tuwoné mabikas,
tong tahén
ngalongin janji,
kukuh tekén rarawosan,
mawanan dadi
kagugu,
nyama beraya
katresnan,
ngidep munyi,
tong bani
nungkas kakencan.
5. Sana duwegé matingkah,
ngaba awak sébet
ririh,
wicaksana
macacidran,
yadin di
tongosé semput,
nyidayang masih
mapéngkas,
tur makelid,
luput tan
kahanan baya.
6. Dwésa ririh madadugan,
celang sébet
tur cariring,
nyalanang
pangindra jala,
ngékanang
musuhé nungkul,
rep sirep asing
matanggal,
onya jerih,
nunas ica ngaku
kalah.
7. Sraya ngalih kakanténan,
ané dadi anggon
kanti,
tegul bahan
pasobaya,
ajak magetih
abungbung,
paras-paros
mararasan,
saling tindih,
kala nepukin
sangkala.
8. Kéto né madan sadguna,
swiréh bisa
mangulati,
kapitresnan
nyama braya,
lamakan makejang
asung,
ngidepang asing
solahang,
mawak sakti,
kasidén kajana
loka.
PANCA SATYA
PUPUH GINADA
1. Panca satyané ucapang,
utama patut
lakonin,
anggén suluh
pakédepan,
sajroning désa
makumpul,
jani bacak sowang-sowang,
apang pasti,
mangda becik
mamirengang.
2. Kawit satya-hredaya,
pagehé mangamong
budi,
asih tuhu cucud
olas,
ngardi jagat
pang rahayu,
twara ngitung peteng
lemah,
mangastiti,
bakti ring negara
krama.
3. Ping kalih satya-wacana,
pagehé tekéning
munyi,
tindih tekén né
rawosang,
ngaranayang
nyama asung,
pisaga braya
pada lega,
mangugonin,
ngranayang élah
matingkah.
4. Satya-laksana ping tiga,
nyêmak gaé jemet
gati,
manut tekén né
rawosang,
twara taén
nyalah unduk,
nyemak gaé
kanti pragat,
ngaleganin,
we désané demen
ngajak.
5. Satya-samaya ucapang,
twara linyok tekén
munyi,
mabawos jati setata,
ngawé legan
anak liyu,
kapihandel
kacagerang,
sahi-sahi,
dadi imba di
pakraman.
6. Satya-mitrané utama,
tindih tekén
braya wargi,
suka duka ajak
timpal,
twara tahén
nguluk-uluk,
sahi ngawé legan
timpal,
katresnanin,
nyama
braya pada welas.
TRI MALA
PUPUH SINOM
1. Trimala bacakan corah,
corahé tatiga
jati,
kasmala corah
laksana,
sané tan
nyandang lakonin,
mada corah di
munyi,
munyi bangras
pati kacuh,
moha corahé di
manah,
manah loba iri
hati,
ngawé satru,
sami anaké
andapang.
2. Lekahan irajah-tamah,
itrimala
ngamimitin,
ngadakang
sakancan corah,
ngawetuang
musuh sengit,
sad ripuné dadi
mijil,
sad tatayi bareng
metu,
kalih i sapta
timira,
musuhé ring
raga sami,
dados satru,
pacang
ngawinang sangsara.
SAD RIPU
PUPUH GINADA
1. Kama sané mangadakang,
indriyané adasa
cening,
daséndriya
bacakan momo,
sané ngawetwang
ulangun,
buwin jebos to
tuturang,
besi-besik,
babacakan
daséndriya.
2. Loba twara mangemedang,
kasukané tekén
daging,
ngalobayang gelah
timpal,
yadin saking
nguluk-uluk,
kéwala suba
mabahan,
demen ngidih,
twara ngitung
ujar para.
3. Moha solahé né bangga,
demen
kakadénang ririh,
réh andel tekén
kabisan,
dadi metu belog
ajum,
demen pesan
kajunjungang,
pongah jwari,
ngendog timpal
kapisaga.
4. Murka laksanané akas,
setata mahidep
brangti,
gedeg kenehé
jalanang,
wetu dadi
ngadug-adug,
salah tampi
énggal pisan,
babar pedih,
andel tekén kakerengan.
5. Himsa tan kapiolasan,
laksana
mamati-mati,
tka wirosa
ngamatiang,
sawatek sané
tumuwuh,
ngalakonin
sakawenang,
ngepét pati,
setata mahidep
kroda.
6. Matsarya demen misuna,
iri hati tidong
gigis,
maricéda demen
pisan,
ngadén awak
paling luwung,
makejang anaké
cacad,
dadi hati,
ngumik timpal
tong jangkayan.
SAD ATATAYI
PUPUH SINOM
1. Sad tatayi ka bawosang,
jelé tan
nyandang lakonin,
nemnem buta
pahidepan,
angraja-pisuna
siki,
angeracun
kaping kalih,
nunjelin né
kaping telu,
angamuk né
kaping empat,
naranjana ping
lima malih,
ping nem ipun,
drati-kramané
ka ucap.
2. Né madan ngraja-pisuna,
munyi bobab
ngawé lek hati,
demen nyatwa
sané nora,
ngawé iyeg
sahi-sahi,
ngaracun
tuturang malih,
demen nuba
ngawé lampus,
nunjelin sané
pamekas,
ngenjut umah jeron
widhi,
twara patut,
nika pacang
laksanayang.
3. Angamuk ucapang muwah,
mrajaya
mamati-mati,
twara ngêlah keneh
olas,
maring sahananing
urip,
manuwutang peteng
hati,
byapara idepé
bingung,
lagas mrejaya
timpal,
twara ngitung beneh
pelih,
ngawé buwut,
wa désané sambeh
buyar.
4. Lanturang sané ping lima,
anranjana kawastanin,
sahi demen
ngutik timpal,
ngawénin apanga
sakit,
ban solah neluh
manésti,
papasangan tanem
nyaru,
ngawé pakéweh
wa désa,
bilang laku
nyangsayanin,
tong kagugu,
nyama braya
pada gila.
5. Ané ping nem drati-krama,
smara dudu kawastanin,
demen ngudik
somah timpal,
momon hidepé
ulurin,
sahi ngawé
sakit hati,
ngawinang
pumahan semput,
ngawé nyag
pakurenan,
nyama braya
pada sengit,
asing laku,
twara sudi
masocapan.
SAPTA TIMIRA
PUPUH PUCUNG
PUPUH PUCUNG
1. Peteng pitu, sapta timira kawuwus,
bacakan
dursila,
né twara
nyandang lakonin,
cening ayu,
pirengang jua pang
melah.
2. Bacak malu, ané madan peteng pitu,
besik
kasugihan,
dadua
kapradnyanan cening,
patpat telu,
kayowanan lan
kagungan.
3. Listuhayu, kasaktyan kawiryan pitu,
né jani tuturang,
laksanané besik-besik,
tan rahayu,
réh singsal
muda hidepan.
4. Wetu jumbuh, kasugihan ngawé begug,
demen
mandog-ndogan,
tau tekén déwék
sugih,
tan pasemu,
ngandapang
anaké tiwas.
5. Nguluk-uluk,
kapradnyanan ngawé begug,
demen
mandog-ndogan,
ngadén déwék
paling ririh,
wastu jumbuh,
ngaku-aku
nawang swargan.
6. Ngadug-adug, kayowanan gedé bayu,
wiréh enu
bajang,
makejang anak endogin,
saking tan
wruh,
tekén déwék
pacang tuwa.
7. Babar ngagu, kawangsané agu-agu,
manyinahang
awak,
mandog-ndogan demen
gati,
ngadén dusun,
kadang brayané
andapang.
8. Kalistuhayu, ngadén goba jegég
bagus,
setata matandang,
nyentokang goba
sesai,
wetu jumbuh,
cacad timpalé
makejang.
9. Wastu jumbuh,
kasaktyan mekada jumbuh,
tingkahé
pramada,
tau tekén déwék
sakti,
dadi bingung,
pongah
mangoncarang mantra.
10. Réncang liyu, kawiryané dadi begug,
makejang
andapang,
ban kasadiané
numitis,
dadi agung,
satata demen
jungjungang.
PAMUPUT
PUPUH SINOM
1. Ngiring mangkin peragatang,
gending
cantungan puniki,
wantah amunika
pisan,
sida antuk
tityang milpil,
mawit manahé
subakti,
miwah prihatin
kalangkung,
manggih jagat
aro-ara,
rajah tamahé
mamurti,
minab tuhu,
pangrabdaning
kali yuga.
2. Pangabaning kaliyuga,
buyar jagaté
sami,
mahiyeg ngrebut
kakwasan,
magulet ring
kadang wargi,
sami mapi-mapi
ririh,
iwangé kadalih
patut,
nyarah nunjel
marikosa,
ngrusak
parhyangan makadi,
pada rusuh,
ngulurin sakita
karep.
3. Ring masaning kaliyuga,
keneh anaké
nungkalik,
kadarmané tan
paguna,
arta brana
kahuberin,
bobab
ngamawukin diri,
tata susila tan
krungu,
pianak langgah
ring rerama,
wantah
kotamaning budi,
sida nglebur,
jagaté mangda
raharja.
4. Tutur indik parikrama,
daging piteket
puniki,
diastu janten
lintang tuna,
madak dados
kanggén sundih,
manyinahang
kawon-becik,
sida milih sané
hayu,
maka sarana
utama,
pangempel
panangkan kali,
jagat landuh,
panjaké nemu
bahagia.
5. Majeng ring Hyang Prama Kawia,
mawit saking
manah suci,
sembah tityang
skala-niskala,
Ida nuntun
saking singid,
Piteket sida kapilpil,
mogi wénten
gunan ipun,
ring para
pangwacén samian,
alit-alit
truna-truni,
inggih puput,
kirang-langkung
ampurayang.
PUPUT.