SATUA BALI - I PUCUNG

I PUCUNG

Kacrita di Banjar Kawan, wewengkon Koripan ada anak pacul ngelah pianak muani adiri madan I Pucung. Gegaénné I Pucung sing lénan tekén mapikat dogén di umané, nangingké nyalah utu pesan tangkepné mapikat, di masan padiné mara embud. Dadi sing pesan koné ia taén maan kedis, déning tusing ada kedis ngalih amah, krana padiné nu puyung. Déning kéto, med koné ia mapikat. Jani demen koné ia tekén kuluk. Nanging
masih kéto, sabilang nagih ngidih konyong sig pisaganné begbeg konyong ané mara lekad dogén nagih idiha. Déning konyongné ané nagih idiha nu cerik buina tondén ngedat, kadéna konyongné ento buta, dadi buung dogén ia ngidih konyong. Déning kéto undukné I Pucung gedeg koné ia, déning makejang kenehné tuara ada maisi. Uli sekat ento tusing pesan koné ia taén kija-kija buin, begbeg nyingkrung dogén jumahné. Ping kuda-kuda kadén suba bapanné nglémékin, apanga ia nyak nulungin ka carik, nanging masih ia tusing nyak. Déning kéto gedeg koné bapanné, nanging ia tusing bani nigtig wiadin ngwélin I Pucung, krana ia suba kelih. Depina dogén koné ia jani pragat nengnenga dogénan.

Makelo-kelo demen koné ia tekén anak luh, nanging gedé koné kenehné, nget putran Ida Sang Prabu Koripan koné demenina. Budi morahan tekén bapanné sing koné ia juari, déning ia suba ngasén tekén déwék gedeganga, Dadi ibuk pesan kenehné I Pucung ngenehang Ida Radén Galuh, mabudi ngalih ka puri tusing bani. Jani ngaé koné ia daya, mangdéna ia nyidaang makatang Raden Galuh.
Sedek dina anu, ka puri koné ia tangkil ring Ida Sang Prabu. Di mara ia neked di bancingah, ada koné parekan tepukina ditu lantas ia ngomong, "Ih jero parekan, nawegang tiang nunas tulung ring jeroné, wekasang tiang ngapuriang, aturang jagi tangkil ring Ida Sang Prabu!"
Masaut parekané, "Inggih mangda becik antuk tiang ngaturang ring Ida Sang Prabu, Jeroné sapasira?"
"Aturang tiang I Pucung saking Banjar Kawan!" Majalan lantas parekané ento ngapuriang matur ring Ida Sang Prabu, "Nawegang titiang mamitang lugra ring Palungguh Cokor I Déwa, puniki wénten kaulan Palungguh Cokor I Déwa saking Banjar Kawan, ipun jagi tangkil ring Palungguh Cokor I Déwa". Ngandika Ida Sang Prabu, "I Pucung ento apa koné ada buatanga ia tekén nira?
"Matur sisip titiang Ratu Déwa Agung, antuk punika tan wénten pisan titiang uning".
"Nah lamun kéto, tundén suba ia mai" Ngajabaang lantas parekané ngorahin I Pucung tundéna ngapuriang. Majalan lantas I Pucung ngapuriang. Sasubané neked ditu, lantas ia mamitang lugra ring Ida Sang Prabu.
"Ih to iba Pucung, apa ada buatang iba mai?"
Matur I Pucung, "Inggih matur sisip titiang Ratu Déwa Agung, wénten tunasang titiang ring Cokor I Déwa".
"Nah apa Pucung"
"Inggih sapunapi awinan ipun pantuné sané wau embud dados ipun puyung, kalih asuné wau lekad dados ipun buta?"
Ngandika Ida Sang Prabu, "Ento kénkén nyen kadén nira awinanné, nira sing pesan nawang. Men yan cai, kénkén awananné dadi kéto?".
"Antuk punika taler tan kamanah antuk titiang, Nanging yan banggayang Cokor I Déwa, asapunika kéwanten, kamanah.antuk titiang gelis jaga rusak jagat druéné".
"Men jani kénkén ben madaya, mangdéné guminé tusing uug?"
"Inggih yan manah titiang saking tambet, becik mangkin karyanang banten paneduh aturang ring Ida Batara Dalem. Manawi wenten kasisipan Palungguh Cokor I Déwa wiadin panjak-panjak Palungguh Cokor I Déwa, mangda sampunang Ida Batara banget menggah pamiduka".
"Nah lamun kéto ja keneh cainé, kema negarang neduh ka pura Dalem. Sing ada kapo pakayunan Ida Betara tekén nira, nira lakar rigiring dogénan. Nah antiang dini malu akejep, nira nu nundén panyeroané ngaé banten. Apang nyidaang maturan dinané jani, kadonga jani tumpek. Yan suba pragat bantené, cai men ngaturang ajak I Mangku Dalem ka pura!"
"Inggih", kéto aturne I Pucung.

Gelisin satua, sasubané pragat bantené, majalan lantas I Pucung nyuun banten, ngojog kumah pamangkuné.
"Jero mangku, Jero mangku, tiang nikaanga mriki ring Ida Sang Prabu, ring pura Dalem. Samalihipun banten puniki jeroné kandikaang makta ka pura. Tiang mapamit dumun abosbos jaga kayeh", akéto baana melog-melog Jero Mangku tekén I Pucung, lantas ia ngénggalang ka pura Dalem tur ngénggalang macelep sig gedongé ané tanggu kelod. Sawetara ada suba apanginangan ia nongos ditu, rauh lantas Jero Mangku makta banten tur ngojog sig jalan I Pucungé ngoyong. Ditu lantas Jero Mangku ngaturang banten tur nunas tekén Ida Betara mangdené guminé di Koripan karahayuan.
Sasubanné Jero Mangku suud ngantebang, ngomong lantas I Pucung uli di jumahan gedongé. Mapi-mapi ia dadi Betara, kéné koné munyinné, "Ih iba bapa Mangku, nyén nundén iba mai maturan, nunas kaluputan tekén nira?"
Masaur Jero Mangku, "Inggih titiang kandikaang antuk pramas Palungguh Betara, Ida Sang Prabu nunas kaluputan ring Palungguh Betara, déning pantuné wau embud puyung kalih asuné wau lekad ipun buta".
Buin ngomong I Pucung, "Ih iba bapa Mangku, nira ngiangin lakara kaluputan nanging yan Ida ngaturang okané Ida Radén Galuh". Déning kéto munyin I Pucungé kadéna pangandikan Ida Betara, dadi budal lantas dané. Teked di jabaan purané mrérén lantas dané di batan punyan bainginé, sambilanga dané ngantiang I Pucung.
Buin akejepné pesu lantas I Pucung uli gedongé tur jagjagina Jero Mangku lantas ia matakon, "Men, sapunapi Jero Mangku, wénten minab wacanan Ida Betara?"
"Kéné to, Ida Betara lakar ngicén Ida Sang Prabu kaluputan, nanging yan Ida Sang Prabu kayun ngaturang okané Ida Radén Galuh ring Ida Betara".
"Men, mangkin asapunapi pakayunan jeroné, déning asapunika wecanan Ida Betara?"
"Nah melah suba cai kema ka puri ngaturang tekén Ida Sang Prabu pangandikan Ida Betara. Bapa sing ja bareng kema, réh jumah ada tamiu ngantiang". Déning kéto pangandikan Jero Mangku, dadi kendel pesan koné I Pucung, déning guguna pamunyin gelahné tekén Jero Mangku, tur lantas ia majalan ngapuriang.
Sasubané I Pucung nganteg di purian, ngandika raris Ida Sang Prabu, "Men kénkén Pucung, ada pawecanan Ida Betara tekéning iba, tegarang tuturang apang nira nawang?"
Matur I Pucung, "Inggih wénten Ratu Dewa Agung. Asapuniki wecanan Ida Betara ring titiang. Ih iba Pucung, kema aturang wacanan gelahé tekén gustin ibané buatné nira lédang lakar ngicénin Ida kaluputan, mangdéné guminé karahayuan, nanging yan Ida kayun ngaturang okané, Ida Raden Galuh tekén nira. Asapunika pangandikan Ida Betara ring titiang. Inggih sané mangkin asapunapi pakayunan Palungguh Cokor I Déwa, déning asapunika pakayunan Ida Betara?"
"Nah yan aketo pakayunan Ida Betara, anaké buka nira sing ja bani tulak tekén pakayunan Idané. Sakéwala guminé kerahayuan, nira dong ngaturang dogén. Da buin mara abesik panak nirané karsaanga, kadong maka dadua, nira lakar ngaturang". Ditu ngendelang dogén kenehné I Pucung déning lakar kaisinan idepné nganggon Radén Galuh kurenan.
Matur buin I Pucung, "Inggih yan asapunika pakayunan Palungguh Cokor I Déwa, margi rahinané mangkin ratu, aturang ida, anak Cokor I Déwa ring Ida Betara mangda gelis Ida rauh, titiang ja ngiringang Ida, jaga aturang titiang ring Ida Betara Dalem".
Ditu lantas Ida Sang Prabu ngandikain parekané ngandikaang ngaturin okané lanang Ida Radén Mantri, kandikaang ngapuriang. Ida Radén Mantri sedek koné di jabaan. Majalan lantas i parekan ka jabaan ngaturin Ida Radén Mantri. Ida Radén Mantri raris ngapuriang tangkil ring ajiné.
Ngandika Ida Sang Prabu, "Cening bagus, nah né jani bapa ngorahin cening, buatné arin ceningé karsaanga tekén Ida Betara Dalem. Bapa ngaturang i nanak Galuh tekén Ida Betara, déning bapa tuara bani tekéning anak tuara ngenah, buina pang guminé kerahayuan. Yan bapa tusing ngaturang i nanak Galuh, pedas rusak guminé. Men cening kénkén kayuné?"
Matur Ida Radén Mantri, "Inggih yan sampun asapunika pakayunan guru aji, titiang tan panjang atur malih. Lédang té pakayunan guru aji kéwanten".
Déning akéto aturné Ida Raden Mantri, lantas I Patih kandikaang nuunang peti lakar genah I Radén Galuh Sasubané Ida Raden Galuh magenah di petiné, lantas petiné kancinga tur seregné tegulanga di duur petiné.
Ngandika Ida Sang Prabu, "Ih iba Pucung, nah né suba pragat i nanak Galuh mwadah peti, kema suba tegen petiné aba ka pura Dalem aturang i nanak Galuh tekén Ida Betara. Né seregé di duur petiné mategul. Da pesan iba nyemak seregé né, depin dogén dini, satondén ibané nganteg di pura. Buin Ingetang pabesen nirané, singa iba makita manjus nyen di jalan pejang petiné di duur pundukané tur seregné depang masih ditu mategul".
"Inggih", kéto aturné I Pucung tur lantas ia majalan negen petiné misi Ida Radén Galuh.
Béh magrégotan koné ia negen petiné ento. Ban kendelné bes sanget lakar maan kurenan okan Ida Sang Prabu, dadi sing koné aséna baat. Di jalan nepukin lantas ia tukad ditu ia mrérén di duur tukadé, déning ia makita manjus. Petiné pejanga koné di duur pundukané tur seregné depina masih ditu. Di makirénné ia tuun lakar kayeh, matur koné ia tekén Radén Galuh, "Ratu Radén Galuh Cokor I Déwa driki dumun, kénakang kayuné driki. Titiang ngaonin Cokor I Déwa ajebos, titiang jaga tuunan manjus, déning ongkeb pesan tan dugi antuk titiang naanang kebusé".
Déning Ida Radén Galuh mwadah peti dadi sing koné pirenga atur I Pucungé.
Suud I Pucung matur kéto, tuunan lantas ia ka tukadé kayeh sambilanga mamanting udengné. Tadah ka luanan koné ia kayeh baan klangenné maan yéh ning. Ditu rauh lantas Ida Radén Mantri sameton Ida Radén Galuh nandan macan pacang anggén Ida ngentosin sametoné. Sasubané Ida Radén Mantri rauh sig tongos petiné ento, ngelisang raris Ida Radén Mantri nyereg petiné tur kamedalang ariné. Sasubané Ida Radén Galuh medal, jani macané koné celepang Ida tur buin kakancing, seregné buin koné duur petiné genahang Ida. Ngelisang raris Ida Radén Mantri mlaib sareng Ida Radén Galuh budal ka Koripan. Buat isin petiné kasilurin tusing koné tawanga tekén I Pucung.
Sasubané ia suud kayeh lantas ia menekan. Teked ba duuran dingeha koné krasak-krosok di tengah petiné. Ngomong lantas I Pucung, "Inggih Ratu Raden Galuh, menggah menawi Cokor I Déwa dados Cokor I Déwa krasak-krosok wau kaonin titiang manjus. Margi mangkin Cokor I Déwa budal kumah titiangé, drika mangkin Cokor I Déwa mlinggih sareng titiang. Cokor I Déwa pacang anggén titiang kurenan. Samalihipun titiang sampun ngadianang Cokor I Déwa woh-wohan luir ipun; buluan, salak, croring miwah manggis. Pacang rayunan Palungguh Cokor I Déwa sampun wénten jumah titiang kagianang antuk panyeroan Palungguh Cokor I Déwa, tiang maderbé mémé. Sampunang té kénten menggah Cokor I Déwa, mangkin iringa ja Cokor I Déwa budal".
Gelising satua majalan lantas ia I Pucung ngamulihang negen petiné. Sasubané neked jumahné, kauk-kauk lantas I Pucung ngaukin méménné, "Mémé, Mémé, ampakin tiang jlanan, tiang ngiring Ida Radén Galuh mulih. Tiang anak suba icéna nunas Ida Radén Galuh tekén Ida Sang Prabu. Matelah-telah men mémé ditu jumahan icangé apang kedas, krana tiang lakar nglinggihang Ida ditu, uli semengan Ida tondén ngrayunang". Méménné tusing ja ia nawang keneh panakné, slengagan koné mara ia ningeh pamunyin panakné buka kéto. Dadi ampakina dogén ia jlanan tur I Pucung ngénggalang macelep kumah metén, tur lantas ia ngancing jlanan uli jumahan.
Petiné pejanga koné di pasaréané.
Critaang jani suba tengah lemeng tur mémé bapanné suba melah pulesné pada, ditu lantas ia buin ngomong ngrumrum isin petiné, "Inggih Ratu Radén Galuh, matangi Cokor I Déwa, niki sampun wengi, mriki mangkin Palungguh Cokor I Déwa merem sareng titiang!" Suud ia ngomong kéto, lantas petiné ento serega tur ungkabanga. Mara petiné ento ungkabanga, tengkejut pesan I Pucung déning petiné misi macan. Ditu lantas I Pucung sarapa tekén macané. Mati lantas I Pucung.
Buin mani semenganné, dunduna lantas ia tekén méménné uli diwangan, déning suba tengai ia tondén bangun. Kadéna panakné sajaan ngajak Radén Galuh. Kanti ping telu koné méménné makaukan, masih sing koné sautina, lantas tinjaka koné jlananné. Ya mara mampakan jlananné, ya magroéng lantas macané jumahan. Béh apa kadén tengkejut méménné tur ia buin ngénggalang ngubetang jlanan.
Ditu lantas ia gelur-gelur ngidih tulungan tekén pada pisaganné ditu. Liu pada anaké nyagjagin ia tur makejang pada ngaba sikep.
Ditu matianga lantas macané totonan. Sasubané I Macan mati, mulihan lantas méménné, dapetanga panakné suba mati tur nu tulang-tulangné dogénan.

-------------------


SUMBER : KEMBANG RAMPE KASUSASTRAN BALl PURWA 
Share:

SEKHA SANTHI DANG DING DONG

SEKHA SANTHI DANG DING DONG
Silahkan klik gambar
OM SWASTYASTU - SELAMAT DATANG DI ARYAWANGSABLOG - SEMOGA BERMANFAAT

daftar isi

Total Tayangan

Powered By Blogger

Categories 2