KAMUS SANSEKERTA – INDONESIA
Oleh :
Dr. Purwadi, M.Hum
Eko Priyo Purnomo, SIP
_______________________
K
1. kabar : berita, warta; kabar angin : kabar bohong; kabar kabur:
kabar bohong; kabar sriwing : kabar bohong
2. kabur : 1 melarikan diri; 2 tidak jelas
3. kabèh : semua
4. kabur : kabur
5. kaca : kaca; kaca benggala : tauladan; kaca paesan : kaca
berhias
6. kacang : kacang; kacang brol : kacang tanah; kacang srenthul :
kacang tanah; kacang tholo : kacang tanah; kacang dawa : kacang panjang; kacang
ijo : kacang hijau kacapi kecapi
7. kacapuri : pagar tembok
8. kaceb : lekat, rekat
9. kacèk : selisih
10. kacélung : bunga dadap
11. kacer : jenis burung
12. kacir-kacir : berceceran; ngacir : 1 pergi begitu saja; 2
membuat sarang (burung)
13. kacu : sapu tangan
14. kacubung : kecubung
15. kacung : anak buah
16. kadaluwarsa : terlambat, kelamaan
17. kadang : saudara; kadang sentana : sanak saudara; kadang wandawa
: sanak saudara
18. kadasa : kesepuluh
19. kadga : keris
20. kadgada : cekatan
21. kadhal : kadal; kadhal mènèk : sanggul bagi laki-laki
22. kadhang : kadang, suatu saat; kadang kala : kadang-kadang;
kadhingkala: kadang kala
23. kadhaton : istana
24. kadhawa : nama burung
25. kadhemen : terlanjur senang; kadhemenan : kesenangan, kesukaan
26. kadheng pareng : barangkali
27. kadhengé : kadang-kadang
28. kadhèt : pelajar, tentara
29. kadhil : taring babi hutan
30. kadhini : istri, perempuan
31. kadho : pemberian
32. kadhokan : di tempat
33. kadhung : terlanjur
34. kadi : seperti
35. kadipundi : seperti apa, bagaimana
36. kados : seperti; kadospundi : seperti apa, bagaimana
37. kadreda : kasihan; kadredyan : cinta, kasih
38. kadreng : sangat berkeinginan
39. kadug : sampai, dapat mencapai
40. kaduhung, kaduwung : menyesal
41. kaduk : terlalu, terlampau; kaduk wani kurang duga : asal berani
kurang pertimbangan
42. kadung : jenis belalang
43. kadut : kabut, karung goni
44. kadya, kadyangga : seperti
45. kaé : itu
46. kaèt : rapat sekali, mesra
47. kaga : burung
48. kagadhah : dimiliki
49. kagak, ora : tidak
50. kagem : untuk, buat
51. kagèt : kaget, terkejut
52. kagok : kagok, canggung
53. kagol : kecewa, sakit hati
54. kagum : kagum, heran
55. kagyat : kaget, terkejut
56. kah : itu
57. kahanan : keadaan
58. kahar : dokar
59. kaharep : kehendak, kemauan; kaharepan, kakarepan : kehendak
60. kaharsa, kaharsayan : kebahagiaan, kesenangan
61. kahwa : air kopi
62. kahyangan : kahyangan, tempat dewa
63. kahyun : kehendak, cita-cita
64. kahyuna : kehendak, kemauan
65. kailangan : kehilangan
66. kaiswaran : istana, kraton
67. kajanapriya : kepribadian
68. kajang : kajang; kajangsirah : bantal
69. kajantaka : miskin
70. kajar : mendapat ajaran
71. kajaroan : rumah kepala desa
72. kajawan : kejawen
73. kajayan : kemenangan
74. kajegé : sepanjang ingatan saya
75. kajèn : terhormat; kajèn kèringan : sangat terhormat
76. kajeng : kehendak
77. kajineman : penjaga, polisi
78. kaju, kajo : heran, tercengang
79. kaka : kakak, kakang
80. kakak : kakak; kakak tuwa : burung kakak tua
81. kakang : kakak, saudara tua
82. kakap : ikan kakap
83. kakawin : karya sastra Jawa Kuno berupa tembang-tambang
berbahasa Kawi
84. kakèhan : terlalu banyak
85. kakèk : kakek; kakèk moyang : kakek moyang
86. kaki : kakek
87. kaktus : bunga kaktus
88. kaku : kaku
89. kakung : pria
90. kakus : kakus, WC
91. kala : 1 waktu, zaman; 2 kala (binatang); 3 nama dewa (Batara
Kala); kala bénjing : besuk pagi; kala jengking : kalajengking; kalabendu :
jaman yang buruk; kalabusana : seperangkat pakaian kebesaran; kalacakra : jenis
jimat; kaladésa : perangkat desa; kaladuta : alamat buruk; kalakatha : ketam,
kepiting; kalamangga : laba-laba; kala mangsa : kadang-kadang; kalamenjé :
sejenis kala; kalamenjing : jakun; kalamenta : nama rumput; kalamudheng : nama
perhitungan pencuri; kalanjana : nama rumput; kalan-kalan : kadang-kadang;
kalandara : matahari; kalantara : sejenis buah petai; kalasangka : terompet
sangkakala; kalawasana: akhir zaman; kalawija : abdi di istana; kalayuga,
kaliyuga : zaman kaliyuga, zaman kesengsaraan
92. kalaban : tenggelam, tergenangi
93. kalagyan : baru saja, sedang asyik
94. kalah : kalah
95. kalaha : perang, pertengkaran
96. kalai : gangguan
97. kalaipan : belenggu, miskin
98. kalairan : kelahiran
99. kalak : nama bunga
100. kalaka : air
101. kalakon : terlaksana, tercapai
102. kalakuan : kelakuan
103. kalambi : baju, pakaian
104. kalamun : kalau, jika, bila
105. kalana : raksasa, kelana
106. kalang : dikepung, dikelilingi; kalang-kabut : kalang-kabut
107. kalangwan : klangenan, kegemaran
108. kalap : merak
109. kalas : tumbuhan yang getahnya menghasilkan warna merah untuk
bahan cat
110. kalasa : tikar
111. kalengka : 1 cacat, noda; 2 ciri
112. kali : 1 kali, sungai; 2 perkalian; 3 zaman; kaliander,
kaliandra : pohon kaliandra; Kali Opak : Sungai Opak; kaliyuga: zaman
kesengsaraan
113. kalih : 1 dua; 2 dengan; kalihan : bersama dengan, dan
114. kalika : 1 ketika; 2 kulit kayu
115. kalilan : diperkenankan
116. kalimah : kalimat, perkataan
117. kalindhih : tergeser, kalah
118. kaling : terhalang, tertutup
119. kalingan : tertutupi, terhalangi
120. kalingga murda : dijunjung tinggi; kalingga warsa : sudah lama
sekali
121. kalir : segala, barang apa saja
122. kalis : terhindar
123. kaliyan : dengan, dan
124. kalo : niru, sejenis tampah
125. kaloka : termasyur, terkenal
126. kalong : 1 susut, berkurang; 2 binatang pemangsa buah-buahan
127. kalpa : 1 cincin; 2 cita-cita; kalpasastra : tuntunan cita-cita;
kalpataru : pohon kalpataru
128. kalpika : cincin
129. kalung : kalung; kalung usus : bayi yang waktu lahir berkalung
usus serta pantas berpenampilan apa saja
130. kama : sperma, cinta; kamajaya : dewa ketampanan; kamalagi :
asam, buah asam; kamandhalu : tempat air; kamarasa: kenikmatan cinta; kamaratih
: dewa ketampanan dan dewi kecantikan; kamawedha; ajaran tentang percintaan
131. kamalan : mendapat hadiah kebajikan
132. kamangkara : mustahil
133. kamar : kamar
134. kamas : kakak
135. kamayan : kelebihan, kesaktian
136. kamayangan (begja -) : untung besar, mendapat kebahagiaan besar
137. kambah : terjamah, tersentuh
138. kambala : kain dari bulu domba
139. kambang : terapung; kambangan : jambangan
140. kambeng : nama tarian
141. kambengan : ilalang, lalang
142. kambi : dengan
143. kambil : kelapa
144. kami : kami; kamibocahen : kekanak-kanakan; kamigilan : sangat
jijik; kamijara : serai; kamijijèn : jijik sekali; kamikakon : kejang, kaku;
kamikekelen : tertawa terpingkal-pingkal; kamilurusen : bertambah sedih lalu
mati; kamipurun : sangat mau; kamirahan : kemurahan; kamirurusen : bertambah
sedih lalu mati; kamisandhanen : sakit pada payudara; kamisasaten : terbeliak
matanya; kamisepuh : kepala desa; kamisesegan : tersedan-sedan (menangis);
kamitégan : tega, sampai hati; kamitenggengen : melihat tertegun; kamitigan :
masak belum waktunya; kamitontonen : tertegun, heran melihat; kamituwa : kepala
dusun; kamiwelasen : kasih sayang, perhatian
145. kamini : istri, perempuan
146. kampi : juara, yang terbaik, kampiun
147. kampita : guncang, gempa bumi
148. kampung : 1 desa; 2 bentuk rumah adat Jawa
149. kanaka : emas, kuku
150. kanal : terusan
151. kanan : kanan; kanan kéring : kanan kiri
152. kanana : hutan
153. kanang : yang
154. kanas : nenas
155. kanca : teman, kawan; kanca wingking : teman belakang
156. kancana : emas, kencana
157. kancil : kancil, pelanduk
158. kandarpa : kasih sayang, cinta
159. kandel : tebal; kandelan : alat penangkal, penguat
160. kandhang : kandang; kandhangan : persediaan, cadangan
161. kandhara : leher
162. kandhas : gagal, kandas
163. kandhat : terhenti, istirahat
164. kandheh : cerita, bagian
165. kandhi : kantung dari kain
166. kandhih : tergeser, tergusur
167. kandhil : pelita, lampu
168. kandhut : dikandung, dimuat
169. kanem : keenam
170. kang : kakak, saudara tua
171. kangen : kangen, rindu
172. kangga : badan, tubuh
173. kanggé : untuk, buat
174. kanggeg : tertahan, terhalang
175. kanggep : dianggap, dihormati
176. kanggo : untuk, buat
177. kangjeng : paduka, tuan
178. kangkam : pedang
179. kangsèn : berjanji, bersepakat
180. kangsi : 1 rumah lebah, 2 hingga, sampai
181. kangsrah : berjejak di tanah
182. kaniaya : teraniaya
183. kanigara : mahkota; kuluk kanigara, kaniganten : mahkota
kanigara, pakaian untuk raja, pengantin
184. kanin : luka
185. kaninditan : kelebihan
186. kaning, kani : ada di, terkena
187. kaningaya : disia-siakan, dinistakan
188. kanistha : dinistakan
189. kanjar : sejenis senjata tajam
190. kanjat : lumayan
191. kanjeng : paduka, tuan
192. kanji : 1 takut, kuatir, 2 tepung kanji
193. kantaka : sedih, susah
194. kanteb : jatuh kesakitan
195. kantèk : sabar menunggu, sampai
196. kanten : tunggu, nanti
197. kantha : leher; surya kantha : kaca pembesar, lup
198. kanthi : dengan
199. kanthil : 1 jenis bunga; 2 terikut
200. kanthing : nama perahu kecil
201. kanthong : kantong
202. kanti : dengan
203. kantu : terlambat
204. kantuk : mengantuk
205. kantun : ketinggalan
206. kanya : gadis, perawan; kanyaka : istri, emas
207. kaot : melebihi yang lain
208. kapa : pelana, dikapani, diberi pelana
209. kapah : mengupas kopi
210. kapak : kapak, kampak, beliung
211. kapal : 1 kapal, 2 kuda
212. kapala : kepala, pemimpin
213. kapang : kangen, rindu
214. kapara : memang
215. kapas : kapas
216. kapat : keempat
217. kapénak : sudah enak
218. kapep : lembab
219. kaper : kupu-kupu kecil
220. kapi : kera; kapiadreng : sangat ingin; kapiandel : pusaka;
kapiandhem : melarikan diri; kapiasem : tertawa sendirian; kapidereng : 1 rusa;
2 ingin sekali; kapidhara : jatuh, pingsan; kapidulur : berkumpul dengan;
kapieneng : diam saja; kapilaré : seperti kanak-kanak; kapilayu, kapiluyu :
sangat ingin ikut; kapiluyu : sangat ingin ikut
221. kapila : merah muda
222. kapindra : raja kera
223. kaping : ke-, yang ke-
224. kapiswara : raja kera
225. kapit : terapit, terjepit
226. kapodhang : kepodang, jenis burung
227. kapok : jera; kapok kawus : sudah jera sekali; kapok lombok :
jera sesaat
228. kaprabon : jabatan kepresidenan
229. kaprah : lazim; salah kaprah : salah tapi lazim
230. kaprasida : kelestarian
231. kapri : sejenis kacang
232. kapti : cita-cita, gagasan
233. kaptin : kapten
234. kapujanggan : kepujanggaan
235. kapuk : kapuk
236. kapul : tali dari kulit pohon
237. kapulaga : nama buah untuk obat, buah kapulaga
238. kapur : kapur; kapur barus : kapur wangi
239. kapuranta : merah muda
240. kapurih : disuruh, dihimbau
241. kapurit : nama ikan
242. kaput : kotor
243. kaputran : keputran, istana buat anak laki-laki raja; kaputrèn :
keputrian, istana buat anak-anak perempuan dan permaisuri raja
244. kara : kara, jenis tanaman sayuran; kara welang : jenis tombak;
karawistha : hiasan, perhiasan
245. karaba : anak gajah
246. karaca : nisan
247. karad : diambil oleh
248. karag : sisa nasi kering
249. karah : lingkar besi untuk pegangan pedang, parang, dll.
250. karam : 1 haram, tidak halal; 2 tenggelam; karam jadah : haram
sama sekali
251. karan : disebut, dinamakan
252. karana : sebab, karena
253. karandhan : rumah atau tempat janda
254. karandhang : sejenis bengkoang
255. karang : 1 tempat; 2 batu karang; 3 karya, karangan; karangan:
hasil karya; karang abang : tempat yang terbakar; karangen : terlalu jarang;
karang kitri (-kirna) : tanaman buah-buahan; karang kopèk : desa yang tak punya
sawah; karang kopèn : desa yang tak punya sawah; karang melok : macam untaian
bunga; karang ulu: bantal
256. karas : dicium
257. karat : 1 karat (emas); 2 tahi besi
258. karatala : tapak tangan
259. karaton : istana, kraton
260. karawitan : bersenandung, bermain gamelan
261. karcis : karcis, tiket
262. kardi : kerja, karya
263. kardin : bumbu, korden
264. karé : karai, nama masakan
265. karebèn : supaya, biar, agar
266. karejekèn : mendapat rejeki
267. karèk : ketinggalan, sisa
268. karem : suka, hobi
269. karep : kemauan, kehendak
270. karéta : kereta
271. karga : karung dari kulit
272. kari : tertinggal, ketinggalan
273. karipan : kurang tidur
274. karir : karir, dunia kerja
275. karkat : harkat, martabat
276. karma : perbuatan, kerja yang dilakukan; hukum karma : hukum
balasan timbal balik atas perbuatan seseorang di dunia
277. karna : 1 telinga, 2 nama wayang, adipati Awangga; 3 karena;
karni : telinga
278. karo : 1 dengan, bersama; 2 kedua; karo tengah : satu setengah
279. karoban : kebanjiran, tergenangi, tenggelam
280. karoh : kenalan, sahabat, karib
281. karsa : karsa, kehendak; karsana: bahagia
282. karta, karti : selamat, aman; karti praja : pekerjaan negara;
kartiyasa : termashur
283. kartaga : teguh
284. kartala : timbul
285. kartika : bintang
286. kartu : kartu
287. karu : diarun, dikaran
288. karug : digemburkan
289. karuhun : dahulu
290. karuksan : kerusakan
291. karun : harta, harta temuan
292. karuna : menangis, sedih
293. karung : karang, kantong
294. karunya : iba, belas kasihan
295. karus : celaka
296. karut : hanyut
297. karya : karya, hasil; karya désa : peraturan desa; karya negara
: peraturan negara
298. kas : kas, simpanan
299. kasa : musim yang pertama
300. kasar : kasar
301. kasat : terlihat; kasat mata: terlihat langsung oleh mata
302. kaseja : disengaja, dituju
303. kasèp : terlambat
304. kasèr : kasip, terlambat
305. kasi : hamba
306. kasih : 1 kasih sayang; 2 kliwon
307. kasok : dituangkan
308. kasol : tumbang
309. kaspa : ubi kayu
310. kasrah : diserahkan, berjejak di-
311. kastawa : sembah puji, hormat puji
312. kastéla : ketela, ubi kayu
313. kastubamani : permata
314. kastura : belas kasih; kasturi: kasturi, minyak wangi
315. kasub : masyur, terkenal
316. kasur : kasur, alat tidur; kasur babut : kasur empuk
317. kasusra : terkenal, kondang
318. kasut : 1 kaos kaki; 2 diacak
319. kaswari : burung kasuari
320. kaswasih : belas kasih, kasih sayang
321. kasyasih : belas kasih, kasih sayang
322. katak : jenis umbi bergantung
323. katalika : tiba-tiba, diuntai
324. katampi : diterima
325. katana : panah, anak panah
326. katbuta : marah sekali
327. katé : katai, cebol
328. katéla : 1 ketela, 2 ternyata
329. katelah : disebut, dinamakan
330. katenta : terdesak oleh
331. katépang : nama tumbuhan perdu; katepang ngrangsang gunung : si
pungguk merindukan bulan, terlalu berpengharapan tanpa melihat kenyataan
332. katès : pepaya
333. katga : keris
334. katgada : cekatan, dengan cepat
335. katgada : keris
336. kathah : banyak
337. kathak : lendir pada mulut ikan
338. kathok : celana; kathok cekak : celana pendek; kathok dawa :
celana panjang
339. kathuka : asin
340. kathung : diangkat untuk diberikan
341. kati : kati, ukuran berat (1 kati : 0,617 kg)
342. katiba : 1 terjatuh; 2 nama pohon
343. katiban : kejatuhan
344. katiga : 1 ketiga; 2 kemarau
345. katimbang : daripada
346. katimumul : nama penyakit kuku
347. katimun : mentimun
348. katir : kayu ringan yang dipasang di kanan kiri perahu agar
tidak oleng
349. katirah : nama pohon yang daunnya merah
350. katisan, katisen : kedinginan
351. katon : kelihatan
352. katong : raja
353. katos : terlalu keras
354. katrap : diterapkan, frambusia
355. katrem : tinggal, betah
356. katresnan : kesayangan, cinta
357. katri : ketiga, yang ketiga
358. katu : nama sayuran
359. katub : katup
360. katuhon : dipercaya
361. katuju : tertuju
362. katumangga : kepala
363. katur : diberikan, untuk, kepada
364. katuranggan : tanda-tanda, ciri-ciri
365. katuridan : jatuh cinta, asmara
366. katut : terikut, terambil
367. katya : kati, berat, obot
368. kau : kaku, janggal, canggung
369. kauban : sejuk karena terlindungi
370. kaula : kawula, aku, -ku
371. kaurmatan : kehormatan
372. kautaman : keutamaan
373. kawaca : terbaca
374. kawadaka : diketahui rahasianya
375. kawagang : kuat, mampu
376. kawah : kawah, danau di puncak gunung
377. kawahya : dilahirkan, diucapkan
378. kawak : lama, kuno
379. kawalat : kualat, dosa
380. kawan : kawan, teman
381. kawanda : batang tubuh, fisik, jasmani (tanpa tangan dan kaki)
382. kawarna : tersebut, diceritakan
383. kawasa : kuasa, kuat, mampu
384. kawasan : kawasan, daerah
385. kawasita : terajarkan, diajari
386. kawastara : kentara, kelihatan
387. kawatgata : kecelakaan
388. kawawa : terbawa, kuat, kuasa
389. kawedaka : ketahuan rahasianya
390. kawong : dikenal
391. kawot : dimuat
392. kawrat : terbebani
393. kawruh : pengetahuan
394. kawul : rambut jagung
395. kawula : hamba, saya; kawulawarga : keluarga; kawula wisudha :
diwisuda
396. kawung : kawung, jenis kain jarik
397. kawur : bubar, cerai berai
398. kawuri : lampu, silau
399. kawus : jera
400. kawya : penyair, pijangga, ahli sastra
401. kaya : 1 seperti, 2 penghasilan
402. kayang : berdiri dengan kaki di atas
403. kayangan : tempat para dewa
404. kayoman : diayomi, dilindungi
405. kayon : 1 gunungan, 2 kekayuan
406. kayong : kaya
407. kayu : kayu
408. kayuh : kayuh
409. kayul : sejenis cangkul
410. kayun : kehendak, keinginan
411. kayungyun : kasmaran, jatuh cinta
412. kayut : dirajut, diikat
413. keba : 1 tutup; 2 selamatan tujuh bulanan (orang hamil)
414. kebak : penuh
415. kebek : penuh sekali
416. kebelet : kebelet, ingin cepat keluar
417. keben : nama buah dan batang
418. kebo : kerbau; (kumpul -): hidup bersama laki-perempuan tapi
tidak nikah, samen leven; kebo bukur : hewan sejenis penyu; kebo giro : jenis
gendhing; kebo jerum : kerbau menderum; kebo lawung : kerbau yang tidak
dipekerjakan; kebo menggah : nama bentuk kalung; kebo pelèn : orang yang suka
cekcok
419. kecut : kecut, asam
420. kedah : harus
421. kedal : tutur kata, ucapan kata
422. kedaluwarsa : terlambat, kelamaan
423. kedangsul : kedelai
424. kedaut : tertarik, tercabut
425. kedawan : terlalu panjang
426. kededer : menggigil
427. kedeh : harus
428. kèdek : terinjak, terpijak
429. keder : 1 bergetar, gemetar; 2 merasa takut
430. kèder : juling
431. kedhali : burung layang-layang
432. kedhana-kedhini : dua saudara pria-wanita
433. kedhasih : sebangsa orang pipit
434. kedhaton : kraton, istana
435. kédhé : kidal
436. kedheh : harus
437. kedhelé : kedelai
438. kedhèp : berkedip
439. kedher : bergemetar
440. kedhi : perempuan yang tak bisa haids
441. kedhung : bagian sungai yang dalam
442. kedhut : tebal lagi kuat, kedap
443. kejaba : kecuali
444. kejani : kera, lutung
445. kejot : kaget, terkejut
446. keju : pegal-pegal, lelah
447. kèju : keju, mentega
448. kejut : terkejut, kaget
449. kelat : tali penarik; dikelati : dikuliti; kelat bahu : gelang
bahu; kelatan : berenggang; kelat bahu : gelang tangan di bahu
450. kelir : 1 kelir, layar, tirai; 2 warna
451. keliru : keliru, salah
452. kemalo : laka
453. kemampo : hampir matang
454. kemangga : laba-laba
455. kemangi : kemangi, tanaman lalapan
456. kemanungsan : kemanusiaan
457. kemara : gema, intan
458. kemarang : raga, lebah
459. kemat : tenung, santhet
460. kemba : 1 tawar, hambar, malas; 2 kecewa
461. kembang : kembang, bunga; kembang api : kembang api; kembang
borèh : bunga untuk sajian; kembang desa : gadis tercantik di desa; kembang
durèn : kuning; kembang gula : permen; kembang lambé : bahan pembicaraan;
kembang paès : bunga yang pertama; kembang setaman : bunga rampai; kembang
telon : bunga tiga warna; kembang waru : sumbu dian
462. kembar : kembar
463. kembel : terperosok
464. kemben : kemben, penutup dada
465. kembeng : kembang, tergenang air
466. kemilon : cermin, kaca hias
467. kemiri : kemiri
468. kemit : jaga malam, pengawal; kemit bumi : abdi yang tugasnya
bersih-bersih; kemitan : berjaga malam, azimat
469. kémpol : betis
470. kempul : kempul, bagian dari gong
471. kemuda : jenis tembang, gending; kemudhi : kemudi, setir
472. kemukus : berasap; lintang kemukus : jenis rasi bintang di
langit
473. kena : kena, terkena
474. kenaka : kuku
475. kenari : buah kenari, burung kenari
476. kencana : emas
477. kenclung : alat musik
478. kendhaga : peti panjang
479. kendhali : kendali, peluru, granat
480. kendhang : kendang, gamelan
481. kendharat : tali untuk menambatkan lembu
482. kendhat : gantung diri
483. kendheng : tali busur; gunung kendheng : bukit barisan
484. kendhi : kendil, wadah air minum
485. kendhil : kendil, tempayan kecil
486. kendhuri : kenduri
487. kéné : sini
488. kenikir : kenikir
489. keningar : kayu manis
490. kenini : pil kina
491. kenong : kenong, gamelan
492. kèntar : terpingin, hanyut
493. kentara : kentara, kelihatan
494. kenthang : kentang, jenis umbi
495. kenthel : kental
496. kenthing : tempayan kecil
497. kentrung : jenis kesenian rakyat Jawa Timur
498. kenya : perawan, gadis
499. kepala : kepala
500. kepati : ada anggota yang meninggal; kepatibrata : bertapa,
bersemedi; kepati-pati: sungguh-sungguh
501. kèpèk : 1 nama pohon; 2 berbuah tapi belum berisi (kedelai)
502. keponakan : keponakan
503. kepriyé : bagaimana
504. kepu : bentak, bakap
505. kepuh : 1 pohon kepuh, 2 lipatan kain dodot di pinggang; gantung
kepuh: tidak berganti pakaian
506. kepundhung : 1 hama buah, 2 gundukan panas karena rengas
507. kepung : kepung, keroyok
508. kepungkur : silam, lampau
509. kepyak : 1 ramai, pesta 2 gladhi resik
510. képyan : susah, bingung, putus asa
511. kepyar : tersebar, encer
512. kepyek : kepyak wayang
513. kera : kurus, kurang subur
514. kéra : mata yang agak cacat
515. kerab : 1 sering, 2 kitab
516. keraban : kiraqan
517. kérah : juling, tingkah laku
518. kerak : kerah, tua lagi kering
519. kerambil : kelapa
520. kéran : kran
521. kerana : karena
522. kerang : kerang
523. keras : keras
524. kéras : bakul tempat garam
525. kerasan : betah, jinak, tahan
526. kérata : 1 pemburu; 2 asal mula arti kata; kératabasa: jarwa
dosok, akrarim
527. keraton : kraton, kerajaan, istana
528. kerig : digiring, dibawa
529. keris : pusaka, senjata
530. kerja : kerja, bekerja
531. kerpu : sebangsa permata
532. kersa : karsa, kehendak
533. kerta : hasil, kemakmuran; kerta aji : dihargai; kertan : 1
kemakmuran, penghasilan, 2 tahu, mendapat kabar; kertarta : mapan, makmur;
kerta wadana : aman, sejahtera
534. kertiyasa : cerdik, cendekian, sangat pandai
535. kesawa, kesawamurti : nama lain Batara Wisnu
536. kestalan : kandang kuda
537. kethèk : kera
538. kethoprak : seni drama tradisional
539. ketiga : kemarau
540. ketimun : mentimun
541. ketipung : ketipung, kendang kecil
542. ketonggèng : sejenis kala yang besar
543. kéwala : saja, cuma, hanya
544. kéwan : hewan, binatang; kéwan raja kaya : hewan piaraan;
kéwani: hewani
545. kéwran : kesulitan, kesukaran
546. kidang : hidang, kijang, menjangan
547. kidul : selatan
548. kidung : kidung, lagu
549. kijing : kijing/rumah dimakam, nisan
550. kikik : 1 ketiak baju, 2 jenis anjing
551. kikis : kikis, surut
552. kilat : kilat, api petir
553. kimpul : keladi
554. kimpurusa : raksasa, gergaji
555. kina : kina, pohon kina
556. kinah : kina, nama pohon
557. kinang : campuran gambir sirih
558. kinanthi : disertai, diiringi
559. kinca : air gula
560. kingkin : 1 sedih, susah, gundah; 2 rindu sekali, jatuh hati
561. kinjeng : kinjeng
562. kintun : kirim
563. kinuswa : dicium
564. kipas : kipas, tepas, angin-angin
565. kipat : disingkirkan; kipat- kipit : menggerak-gerakkan ekor
566. kira : kira, duga
567. kirab : kirab, arak-arakan
568. kirana : cahaya, sinar
569. kirang : kurang; kirangan: kurang tahu, entahlah
570. kirata : pemburu
571. kirda : bersenang-senang, serong
572. kiri : kiri
573. kirik : anak anjing
574. kirim : kirim
575. kiring : kiri
576. kirta, kirti : pekerjaan, perbuatan
577. kirtya : pekerjaan, perbuatan
578. kisa : 1 anyaman bambu untuk membawa ayam; 2 kera
579. kisat : kering, kesat
580. kisi : kisi, gulungan benang
581. kisik : tanah lumpur
582. kisma : tanah
583. kisruh : kisruh, kacau, berantakan
584. kitha : kota
585. kitri : 1 tanda pada tanah yang telah ditebangi pohonnya; 2
pohon buah-buahan di kebun
586. kiwa : kiri
587. klabang : kelabang; dikepang : dikepang (rambut); klabang ayam :
dadu, perjudian; klabang nyander : bentuk rumah tradisional
588. klapa : kelapa
589. klaras : daun pisang kuning
590. klasa : tikar, alas tidur
591. klenik : klenik, percaya pada takhayul
592. klika : kulit kayu
593. kliwon : kliwon
594. kliyang : melayang, terbang
595. klobot : sarung jagung
596. kobar : bakar
597. kobong : terbakar
598. kobot : sarung jagung
599. kobra : 1 tersiar oleh umum; 2 gagal; 3 ular kobra
600. kocak : 1 kocak, lucu, jenaka; 2 tidak penuh; kocak-kacik :
bergoyang-goyang
601. kocap : diceritakan
602. kocar-kacir : kocar-kacir
603. kocèh : berkumur dengan
604. kociwa : kecewa, sakit hati
605. koclak : bergoyang, tidak penuh
606. kodhé, ngodhé : berburuh, mengambil upah
607. kodhèn : hitungan dengan kodi
608. kodheng : hilang akal, juling (mata)
609. kodhi : hitungan kain (20 lembar)
610. kodhik : sempit
611. kodhok : katak, kodok; kodhok ngorèk : 1 katak bernyanyi; 2
jenis gending upacara
612. kogel : tidak sampai hati, sayang, berkasih-kasihan
613. kojor : 1 liat, kenyal (daging); 2 benteng keliling
614. kokap : mega, awan
615. kokila : burung
616. kokoh : kokoh, kuat
617. kokok : keras berurat (leher), kepala pencuri; kokok beluk :
jenis burung
618. kokosan : 1 kukusan; 2 jenis buah
619. kokot : lekat sekali, peniti kancing baju; kokot bisu : sangat
merah/diam sambil menggigit bisu; kokot bolot : daki, dekil
620. kolam : kolam
621. kolang-kaling : buah kolang-kaling
622. kolong : kolong
623. kolontara : lamtoro
624. komala : intan, halus, santun
625. komara : sajian kepada ruh halus
626. kombang : kumbang, lebah; macan kombang : harimau kumbang;
kombang anglèng : kumbang
627. komini : perempuan, istri
628. kon : suruh
629. konang : kunang-kunang; konangan : diketahui, tertangkap basah
630. kondhang : kondang, terkenal, termashur
631. konjuk : untuk, buat, dipersembahkan
632. kono : situ
633. kontab : bangkit amarahnya, tersulut
634. kontal : termakan, dinangsa
635. kontang-kanting : kesana kemari, mondar- mandir
636. kontap : bangkit amarahnya, tersulut
637. konten : pintu
638. kori : piatu
639. koripan : 1 kehadiran; 2 kerajaan kahuripan
640. kosa : kuat, perkasa
641. kosala : baik, pandai
642. koswa (bala- ) : bala tentara
643. kosya : dicium
644. kotaka : kotoran yang terburuk
645. kotbuta : sangat marah
646. kothak : kotak
647. kothèkan : tabuhan dengan memukul kentongan kayu/lesung
648. kothi : keti, 100.000
649. kothong : kosong
650. kowè : kamu, anda
651. krajan : kraton, istana, pena, puri
652. kraka : daun kering yang telah luruh
653. krakab : tutup pelana
654. krakah : halaman rumah
655. krakal : bajak, alat pengjembur tanah
656. kram : 1 kejang; 2 cahaya, sinar
657. krama : menikah; krama désa : bahasa halus yang digunakan orang
desa; krama inggil : bahasa halus tinggi; kramakala : petang, malam; kraman :
pemberontakan; kramaniti : sopan santun; krami: menikah
658. kramat : keramat, berpetuah
659. krambil : kelapa
660. krana : karena, sebab
661. kranjang : keranjang
662. kranji : nama buah, kandang ayam; kranjingan: ketagihan
663. krapak : daun tebu kering
664. krapyak : kandang kijang yang berpagar
665. kraras : daun pisang kering
666. kras : keras
667. krasa : terasa, dapat diindra; krasan : kerasan, betah, senang
668. krastala : kuasa, sakti
669. kraton : kraton, istana, pura
670. krawitan : kerawitan
671. krendha : peti mati
672. kreneng : keranjang kecil tempat buah-buahan
673. kréngga : dihiasi dipercantik
674. krenteg : kehendak yang kuat
675. krepana : sangat belas kasih
676. krepu : kristal, sebangsa, permata
677. kresa : karsa, suka, kehendak
678. kresna : 1 hitam; 2 nama wayang; kresnapaksa : paruh bulan
gelap, sesudah purnama
679. kreta : aman damai, makmur
680. kréta : 1 kereta; 2 makmur; kretagna : tak berterima kasih;
kretala : nama senjata; kretanjali : menyembah, bersujud; kretapradana :
terlebih-lebih; kretapunya : bahagia sekali; kretarta : tercapai maksudnya,
bahagia; kretayasa : termashur, kondang; kretayuga : jaman keemasan, saat
kejayaan
681. krété : anak buaya
682. kreteg : jembatan
683. kreti : perbuatan, tingkah laku
684. kretobaya : setuju, berdamai
685. kretya : makmur, sejahtera, aman damai
686. kridha : gerak, kiprah; kridasastra : kepandian ulah sastra
687. krigaji : sejenis pajak kepada raja
688. krigan : pengerahan
689. krikil : kerikil, batu kecil
690. kringet : keringat; kringet buntet : keringat yang tak bisa
keluar
691. kripik : keripik
692. kriting : kriting
693. kriya : kriya, karya, buah tangan, kerajinan
694. ksama : ampun, maaf
695. ksana : seketika, sebentar
696. ksatriya : perilaku kesatria
697. ksaya : rusak, musnah,
698. kséma : selamat, sejahtera
699. ksira : puan, air susu
700. ksiti : tanah, bumi
701. ksodra : madu, air madu
702. kuat : kuat
703. kubalan : kena nyala api
704. kubandha : raksasa, gergaji
705. kubek : lingkaran, keliling
706. kubeng : lingkaran, keliling
707. kubleg : sekeliling
708. kubon : kebun, pekarangan
709. kubra : besar
710. kubu : blok, benteng pertahanan
711. kubuk : persegi
712. kuburan : kuburan, makan
713. kubus : bangun yang mempunyai ukuran sisi-sisinya sama
714. kucem : rusak, lengset
715. kucing : kucing
716. kucir : kucir
717. kucira : cela, cacat
718. kuciwa : kecewa
719. kucumbi : istri, suami
720. kucur : kucur, jenis panganan
721. kuda : kuda, turangga
722. kudandapan : tertatap karena kebiungan
723. kudang : diharap, dipuji-puji
724. kudhampel : berpaut dengan tangan dan kaki
725. kudhar : terurai, terlepas
726. kudhi : kudis
727. kudhis : kudis, jenis penyakit kulit
728. kudhu : mengkudu, nama pohon obat
729. kudhung : tutup kepala
730. kudhup : kuncup
731. kudon : terkenai udu, iuran
732. kudrat : kudrat, kekuasaan Tuhan
733. kudu : harus
734. kudung : penutup, kerudung
735. kudus : kudus, suci
736. kuhaka : penjahat, orang jahat
737. kuhana : tidak terus terang, tidak setia
738. kujana : sangat marah, orang jahat
739. kujang : senjata tradisional Betawi
740. kujiwat (ng- ) : mengerling, mengeling
741. kukang : nama binatang sejenis kera
742. kukap : asap, awan, kemenyan
743. kukila : burung
744. kuksi : perut
745. kuku : kuku
746. kukub : ambil
747. kukud : selesai, bangkrut
748. kukuh : kukuh, kokoh, kuat
749. kukul : jerawat
750. kukup : ambil
751. kukura : kura-kura
752. kukus : asap
753. kul : kul, hewan air sejenis bekicot
754. kula : saya, aku; kulagotra : sanak keluarga; kula mitra :
keluarga, famili; kula sentana: keluarga, amili; kulawanda : keluarga, famili;
kulawangsa : keluarga; kulawarga : keluarga
755. kulah : kamar mandi
756. kulaja : bangsawan, ningrat
757. kulak : membeli untuk dijual lagi
758. kula-kuli : biasa, lazim
759. kulala : pembuat barang pecah-belah dari tanah liat
760. kulanté : nama tembang tengahan
761. kular : benang untuk menjahit
762. kulawu : 1 warna abu-abu; 2 nama wuku
763. kuled : lembat, lambat, tidak cepat
764. kulem : bergaung, membahana, merdu dan besar
765. kulèn : sawah milik kuli
766. kuli : kuli, buruh, pekerja
767. kulib : anak anjing
768. kulihan : kepulangan
769. kulihi : bagaimana, mengapa
770. kuliling : keliling, mengitari
771. kulina : biasa, akrab
772. kulingling : berkeliling, mengitari
773. kulinten : biasa, lumrah, wajar
774. kulisa : beliung, kampak
775. kulit : kulit, belulang, sampul; kulit ayam : kulit ari, jangat;
kulit daging : seluruh tubuh
776. kulita : sudah kenal baik, mesra, akrab
777. kulon : barat
778. kulu : tertelan, nama ikan
779. kulub : angger, buyung, anak, sayang
780. kuluk : mahkota, topi kebesaran
781. kuluma : nama ikan
782. kulumur : berlumuran darah
783. kulung : tangkai ketam pemotong padi; kulung ati : lekuk di
bawah dada
784. kulup : angger, buyung, anak
785. kulur : dapat dan mau memberi
786. kulwan : barat
787. kum : rendam, dibenamkan diair
788. kuma : awalan kuma; kumacèlu : mendamba; kumadama : pura-pura
bodoh rendah; kumakaruh : akrab, karib; kumalancang : lancang, mendahului
kehendak; kumalasa : tergelar, tersedia; kumalungkung : sombong, congkak;
kumawani : pemberani, sok berani; kumawas-awas : awas, teliti, cermat;
789. kumawasis : sok pintar, sok pandai
790. kumaki : congkak, besar kepala
791. kumala : emas, mutiara; kumala-kala : kadang kala
792. kumara : anak-anak, orang muda, intan, siwa
793. kumat : kumat, kambuh, sakit lagi
794. kumayu : sok cantik, genit
795. kumba : buyung, tempayan, kelapa
796. kumbah : cuci, bersih
797. kumbakara : pembuat barang pecah belah
798. kumbala : jambu-jambu berbentuk bunga untuk hiasan
799. kumbandha : raksasa
800. kumbang : kumbang, lebah
801. kumbayana : 1 jun tempayan, jembangan; 2 nama Begawan Durna
waktu muda (wayang)
802. kumbi : cangkok, sombong, besar kepala
803. kumpris : anak yang akan menggantikan pangkat ayahnya
804. kuna : kuna, lama
805. kunang : kunang-kunang
806. kunapa, kunarpa : jenazah, mayat, bangkai
807. kunca : kain dodot
808. kuncang : terlempar karena angin
809. kuncara : kondang, terkenal
810. kuncèh : pipa panjang
811. kunci : kunci, pembuka
812. kuncung : kuncung, bagian rambut didepan
813. kuncup : kuncup
814. kundha : anglo, keran, pedupaan, perapian
815. kundhah : jatuh tak berdaya
816. kundhala : cincin, gelang, anting-anting
817. kundhalini : ular
818. kundhang : kondang, terkenal, tersohor
819. kundhi : tukang membuat gerobak
820. kundur : pulang, kembali; kunduran : meninggal karena pendarahan
sewaktu melahirkan
821. kuneng : adapun
822. kung : merdu
823. kungas : sumerbak, wangi, karuan
824. kungkang : katak yang besar, kongkung
825. kungkulan : terlampaui, terlebihi
826. kungkum : terbenam, menenggelamkan
827. kuning : kuning
828. kuningan : jenis logam
829. kunir : kunyit
830. kunjana : susah, sedih, asyik; kunjana-papa : susah dan melarat,
miskin
831. kunjara : penjara, tahanan
832. kunjeng : kerdil, komeng, ceding
833. kunjuk : dipersembahkan
834. kunjur : duduk meluruskan kaki
835. kunta : senjata sejenis tombak pendek
836. kunten : kuli
837. kunthara : budi daya, tingkah laku
838. kunthing : kecil, kurus
839. kunthiwiri : berulang-ulang datang
840. kunyit : kunyit, kunir
841. kunyuk : monyet, kera, munyuk
842. kupa : perigi, mata air
843. kupat : telupat
844. kupeng : sekeliling
845. kuper : kurang perhatian, kurang pergaulan
846. kupi : rencana karangan
847. kupik : bertepuk
848. kupina : cawat, saluran penutup kemaluan laki-laki
849. kuping : telinga, pendengaran
850. kupiya : 1 contoh, teladan, pengalaman; 2 kopiah, peci
851. kupon : kupon
852. kupu : kupu-kupu
853. kura : kura-kura
854. kurah : berkumur-kumur, gurah
855. kurakah : pembantai
856. kurang : kurang
857. kuranti : ditahan, dilarang
858. kurantil : nama wuku yang ke-4
859. kureb : tengkurap
860. kuren : lelaki yang sudah dewasa
861. kurma : kurma, jenis buah
862. kuru : kurus, tak subur, lemah
863. kurung : kurung, mengurung; kurungan : sangkar
864. kusa : nama rumput
865. kusala : baik, pandai, selamat
866. kusan : kukusan
867. kusik : sejenis pisau untuk membuat warangka keris
868. kusir : kusir, sopir pedati
869. kusta : kusta, jenis penyakit kulit
870. kusuma : kusuma, bunga, kembang; kusumawicitra: bermacam-macam
bunga, nama tambang gedhe; kusumayuda : tokoh pemenang dalam peperangan
871. kuswa : cium
872. kuswantara : ciuman, kasih
873. kutah : tumpah
874. kutha : kota; kutha-biting : tanggul besar ditepi jalan;
kuthagara : ibukota; kuthamara : sesajian ditempat yang keramat; kuthasaksi :
saksi palsu; kuthawara : kota besar
875. kuthah : kotor, berlumuran
876. kuthaka : kotoran cirit
877. kuthara : kampak, beliung
878. kuthèh : kotor, berlumuran
879. kuthèt : kerdil, komeng
880. kuthila : bungkuk, bengkok
881. kuthilang : jenis burung
882. kuthilem : licin, tidak jujur
883. kuthip : sangat hina
884. kuthong : kosong
885. kuthu baru : bagian kebaya penutup dada
886. kuthumbi : suami
887. kutu : kutu
888. kutub : kutub, ujung
889. kutug : asap
890. kutuk : 1 anak burung; 2 jenis ikan
891. kutut : jenis burung, perkutut
892. kuwadé : tempat duduk pengantin
893. kuwadéan : pedagang kain, berjualan pakaian
894. kuwaga : kuat menjalani, tahan banting
895. kuwagang : kuat, mampu
896. kuwah : air sayur, kuah
897. kuwalon : tiri
898. kuwanda : mayat, bangkai, jenazah
899. kuwaos : kuasa, mampu
900. kuwara : termasyhur, terkenal
901. kuwas : kuas, alat mengecat
902. kuwasa : kuasa, mampu
903. kuwat : kuat
904. kuwatir : kuatir, sumelang, was-was
905. kuwawa : kuat, mampu; kuwawi : (ing.) kuat, mampu
906. kuwaya : air
907. kuwèni : jenis mangga
908. kuwi : itu
909. kuwu : penguasa setingkat adipati
910. kuwur : gelisah, bingung, berirama kemerahan
911. kuya : aniaya, serang, hina
912. kuyu-kuyu : bercucuran keringatnya
913. kwaci : biji kuaci
914. kwaga : mampu menjalani lobaan, kuat
915. kwali : kuali, belanga
