KAMUS SANSEKERTA – INDONESIA
Oleh :
Dr. Purwadi, M.Hum
Eko Priyo Purnomo, SIP
_______________________
DH
1. dhadha : dada; dhadha mentok : dada binatang yang disembelih
2. dhadhali : jenis burung dadali
3. dhadhap : jenis pohon; dhadhap srep : jenis pohon dadap yang
berkhasiat menurunkan panas (tanaman obat)
4. dhadhar : terbit (bulan); dhadharan : nama makanan
5. dhadhu : dadu, jenis judi
6. dhadhung : tali, ikat, tampar
7. dhagu : dagu
8. dhaham : mendehem
9. dhahina : siang
10. dhahar : makan
11. dhahas : kersang, gersang
12. dhahat : sangat, amat
13. dhahga : dahaga, haus
14. dhahina : siang hari
15. dhakah : serakah, loba, tamak
16. dhaken : daku, diakui
17. dhakon : nama permainan anak
18. dhaku : diaku, diakui
19. dhakwa : mendakwa, menuduh, menuding
20. dhalang : dalang, pencerita wayang
21. dhalung : periuk besar
22. dham : bendungan, dam
23. dhama : rendah, hina
24. dhamarga : jalan besar
25. dhambul : permainan anak
26. dhami : damai
27. dhamis : rapat, rapi
28. dhampa : nama penyakit kulit
29. dhampak : dampak, resiko, akibat
30. dhampar : tempat, papan, kursi
31. dhamping : tepi jurang
32. dhampit : kembar laki-perempuan
33. dhamplak : besar lagi panjang
34. dhana : dana, uang; dhana-dhini : anak bersaudara pria wanita
35. dhandha : bayaran mengganti hukuman
36. dhandhaka : syair, puisi
37. dhandhan : berdandan, berhias
38. dhandhang : burung gagak; dhandhang gendhis, dhandhang gula :
jenis tembang macapat
39. dhandher : ketela, ubi kayu
40. dhandhing : langsing, ramping
41. dhangak : menengadah, menghadap ke atas
42. dhangan : berkenan, sadar, maklum
43. dhanghyang : junjungan, pepunden
44. dhangir : mencangkul, menggemburkan tanah
45. dhangka : asal, tempat, wilayah, letak
46. dhangkak : lehernya pendek lagi sempit
47. dhangkal : dangkal, tidak dalam
48. dhangkèl : akar umbi
49. dhangsul : kedelai
50. dhani : baik, bagus
51. dhanu : telaga, danau
52. dhanyang : makhluk halus penguasa desa atau tempat tertentu
53. dhaon : daun
54. dhaos : dacin, timbangan
55. dhapa (pen-) : rumah serambi muka
56. dhapet : rapat
57. dhaplang : merentangkan tangan
58. dhaplok : tua renta
59. dhapuk : berperan, menjadi, bertindak
60. dhapur : rupa, wajah, keadaan
61. dhara : 1 sedang; 2 dara, gadis
62. dharah : darah keturunan
63. dharaka : sabar, suka memaafkan
64. dharani : bumi, tanah
65. dharat : darat, tanah
66. dhari : perempuan, wanita
67. dharik-dharik : berderet-deret, berbaris rapi
68. dharma : bagus, utama, kebaikan; dharmabakti : pengabdian, darma
bakti; dharmamigena : kemampuan, keahlian; sudharma : ayah, orang tua
69. dhateng : tiba, datang; dhatengan : tamu, orang yang berkunjung
70. dhatu, dhatuk : raja, yang dipertuan, junjungan; dhatulaya :
kerajaan, kraton, istana
71. dhaulu : dahulu, lampau
72. dhaun : daun
73. dhaup : menikah, kawin, berumah tangga
74. dhaut : berangkat, tentara
75. dhawah : jatuh, perintah, nasehat; dhawahan : bendungan, empang
76. dhawak : sendirian, tak berteman
77. dhawet : jenis minuman bercendol
78. dhawoh : jatuh, perintah
79. dhawuh : sabda, kata, perintah; dhawuhan : perintah, anugerah
80. dhawuk : hitam bercampur putih; jaran dhawuk : kuda yang bulunya
campur hitam putih
81. dhaya : bedaya, tari
82. dhayang : pepunden, junjungan, yang dipertuan; dhayang buruh :
dayang-dayang, pelayan
83. dhayita : perempuan, istri
84. dhayoh : tamu, pendatang
85. dhayuh : tamu, pendatang
86. dhayung : dayung, kayuh perahu
87. dhècol : tidak rata, tidak seimbang, berat sebelah
88. dhedhak : katul, sisa padi digiling
89. dhedhali : burung dadali, burung layang-layang
90. dhedheg : martil, pukul, palu
91. dhedhek : dedak, katul, sisa beras digiling
92. dhedhep : sepi, senyap, tenang
93. dhedhepa : rentangan tangan
94. dhedher : tanam, ditumbuhkan
95. dhedhes : mencari dengan cermat
96. dhèdhès : dedes, kesturi
97. dhedhet : gelap gulita, muram; dhedhet erawati : gemuruh topan
98. dheg : gemetar, trataban, terkejut; dheg-dhegan : gemetar,
kuatir, was-was, sumelang
99. dhèhèm : bersuara hanya dengan menggerakkan tenggorokan
100. dhèk : ketika, suatu saat, sewaktu; dhèkwur : singkatan dari
cendhek dan dhuwur, tinggi rendah, tidak rata
101. dhekah : pedukuhan, dusun, desa
102. dhekeh : letak, tempat, tinggal
103. dhekeman : kedelai
104. dhekok : cekung, menjorok ke dalam
105. dhekong : lekuk, berlubang
106. dhékor : hiasan, dekor
107. dhekos : tinggal di rumah kos-kosan
108. dheku : merunduk, menunduk
109. dhelé : kedelai
110. dhelik : bersembunyi
111. dhélik : singkatan dari gedhe dan cilik, besar kecil
112. dhelog : kukali, belanga; dhelog-dhelog : duduk diam termenung
113. dheluk : merunduk, menunduk
114. dhemen : suka, senang, hobi; dhemennyar : suka barang baru
115. dhemit : hantu, lelembut, makhluk halus
116. dhempil : cuwil
117. dhemping : tepi jurang
118. dhendha : denda, hukuman
119. dheng : saat yang tepat, waktu yang pas
120. dhéngah : segala, semua, sekalian; sadhéngah : sembarang
121. dhengkul : lutut
122. dhènok : panggilan buat anak perempuan
123. dhèrèk : ikut, numpang, menyertai
124. dhestha : dusta, bohong, ingkar
125. dhestar : baju destar
126. dhesthi : dusta, bohong, ingkar
127. dhéwé : sendiri; dhèwèk : sendiri, tanpa kawan; dhèwèkan :
sendiri, tanpa kawan; dhèwèké: dia, mereka; dhèwèkné, dhèwèknèn : dia, mereka
128. dhidhal : lecet, terkelupas
129. dhik : adik; dhik-é, dhikné : adiknya
130. dhikara : penghinaan, kemarahan
131. dhinakara : matahari
132. dhiné : dinasnya, mestinya, adiknya
133. dhingin : dahulu
134. dhipan : tempat tidur dari kayu
135. dhiri : diri, badan, tubuh
136. dhis : batas waktu
137. dhisik : dulu, dahulu, lewat, lampau
138. dhisin : mayat, jisim
139. dhodhok : duduk
140. dhodhos : 1 tukang dodos, mengambili buah kelapa sawit; 2
menerobos, menjojoh
141. dhokar : dokar, andong, pedati
142. dholog : kayu jati
143. dhomas : domas, putri-putri pengiring pengantin
144. dhudhah : bedah, bongkar, ungkit
145. dhudhak : banyak sekali
146. dhudhuh : menyiangi rumput
147. dhudhuk : duduk; dhudhuk lumpur : uang pengganti kerja rodi;
dhudhuk wuluh : jenis tembang macapat
148. dhuk : ketika, pada suatu ketika
149. dhumateng : kepada, terhadap
150. dhupak : depak, terjang, sepak
151. dhuskarta : celaka, kena musibah
152. dhustha : dusta, menipu, mengakali
153. dhusun : dusun, dukuh, bagian desa
154. dhuwak : sobek, robek
155. dhuwok : mangkok
156. dhuwung : keris, pusaka
157. dhuwur : tinggi; dhuwuran : bagian yang tinggi
